Tìm hiểu mâu thuẫn, xung đột - Chìa khóa để hòa giải thành công

Những tranh chấp phát sinh trong cuộc sống thường ngày có thể được biểu hiện dưới các hình thức khác nhau, nhưng nguyên nhân thực sự đôi khi bắt nguồn từ những vấn đề hoàn toàn không liên quan đến nội dung tranh chấp. Trong thực tế, đã có những hộ gia đình có mâu thuẫn trong sinh hoạt hàng ngày nhưng mâu thuẫn lại biểu hiện dưới hình thức tranh chấp về quyền sử dụng đất. Nếu hòa giải viên chỉ hướng nội dung hòa giải đến việc xác minh vấn đề sử dụng đất thì sẽ không giải quyết được nguyên nhân của mâu thuẫn.

Ảnh minh họa

Để tìm ra mâu thuẫn, các xung đột lợi ích cốt lõi và nguyên nhân chủ yếu của vụ việc, hòa giải viên cần liên tục đặt ra những câu hỏi tại sao đối với các thông tin, tình tiết của vụ việc mà mình được tiếp nhận.

Dựa trên những căn cứ khác nhau, lợi ích được phân thành các thể loại đa dạng. Nếu phân chia lợi ích dựa trên các lĩnh vực của đời sống xã hội thì có: Lợi ích kinh tế, lợi ích văn hóa, lợi ích chính trị...; Nếu phân chia lợi ích dựa trên phạm vi hoạt động của chủ thể thì có: Lợi ích cá nhân, lợi ích tập thể, lợi ích giai cấp, lợi ích toàn xã hội, lợi ích quốc gia, lợi ích nhân loại...; Nếu phân chia dựa vào thời gian tồn tại của lợi ích thì có: Lợi ích trước mắt và lợi ích lâu dài; Nếu phân chia dựa vào tầm quan trọng của lợi ích thì có: Lợi ích căn bản và lợi ích không căn bản, lợi ích cấp bách và lợi ích không cấp bách; Nếu phân chia dựa vào tính chất và các biện pháp thực hiện lợi ích thì có: Lợi ích chính đáng và lợi ích không chính đáng...

Để biết được lợi ích của các bên tranh chấp là những lợi ích gì, các hòa giải viên cần rèn luyện tốt kỹ năng lắng nghe, kỹ năng đặt câu hỏi giúp các bên bày tỏ quan điểm, suy nghĩ và mong muốn thực sự của họ trong mâu thuẫn, tranh chấp. Nắm bắt đúng lợi ích cốt lõi dẫn đến mâu thuẫn, tranh chấp, giúp tìm được các giải pháp thích hợp, kết quả hòa giải thành sẽ trở nên bền vững (giải quyết được tận “gốc” của vấn đề).

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến mẫu thuẫn, tranh chấp, như: vì lợi ích vật chất, quan điểm sống khác nhau, cách ứng xử, hành vi của mỗi bên, truyền đạt thông tin không rõ ràng… Nguyên nhân này xuất phát từ mỗi cá nhân trong xã hội hướng đến những lợi ích, mục tiêu khác nhau và bản thân mỗi người cũng khác nhau nhất định về các giá trị văn hóa, truyền thống gia đình, mức độ giáo dục, bề dày kinh nghiệm...

Do đó, khi hòa giải ở cơ sở, hòa giải viên phải tìm được nguyên nhân sâu xa của mâu thuẫn từ đó có cách tháo gỡ phù hợp, như vậy kết quả hòa giải thành mới bảo đảm tính bền vững.