Phường Hà Đông nỗ lực giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh

Một buổi tập huấn cho các cán bộ dân số. Ảnh: M.N

Phường Hà Đông nằm ở phía Tây Hà Nội, được thành lập từ ngày 1/7/2025 trên cơ sở sáp nhập các phường Vạn Phúc, Phúc La, Mộ Lao, Hà Cầu, Văn Quán, Quang Trung, La Khê của quận Hà Đông (cũ) cùng một phần diện tích xã Tân Triều, huyện Thanh Trì (cũ). Với diện tích 9,26 km² và dân số lên tới 225.767 người, Hà Đông hiện là phường đông dân nhất thành phố Hà Nội. Quy mô dân số lớn vừa mở ra nhiều cơ hội để mở rộng các hoạt động chăm sóc sức khỏe Nhân dân, song cũng đặt ra không ít khó khăn trong quản lý dân cư và triển khai chính sách dân số tại cơ sở.

Theo báo cáo thống kê chuyên ngành dân số cấp xã của Trạm Y tế phường Hà Đông, trong 10 tháng đầu năm 2025, toàn phường có 1.627 trẻ được sinh ra, trong đó có 861 trẻ nam và 766 trẻ nữ. Tỷ số giới tính khi sinh ở mức 112 bé trai trên 100 bé gái, cao hơn đáng kể so với mức cân bằng sinh học tự nhiên là từ 104 đến 106 bé trai trên 100 bé gái.

Thực tế trên phản ánh tâm lý “trọng nam khinh nữ” vẫn còn tồn tại dai dẳng trong một bộ phận người dân, nhất là các gia đình trẻ mong muốn có con trai để “nối dõi tông đường” hoặc làm chỗ dựa khi về già. Bên cạnh ảnh hưởng của tư tưởng phong kiến kéo dài qua nhiều thế hệ, sự phát triển của khoa học – công nghệ, đặc biệt là các dịch vụ siêu âm chẩn đoán giới tính thai nhi đã vô tình tạo điều kiện cho hành vi lựa chọn giới tính khi sinh. Áp lực kinh tế trong bối cảnh quy mô gia đình nhỏ, nhiều cặp vợ chồng chỉ sinh một hoặc hai con, cùng với sự thiếu hiểu biết về bình đẳng giới và quyền trẻ em, nhất là quyền được sinh ra và phát triển của trẻ em gái, càng khiến tình trạng này trở nên khó kiểm soát.

Mất cân bằng giới tính khi sinh không chỉ là câu chuyện riêng của từng gia đình mà là vấn đề xã hội mang tính lâu dài, kéo theo nhiều hệ lụy đáng lo ngại. Sự chênh lệch giới tính có thể làm gia tăng nguy cơ tệ nạn xã hội khi một bộ phận nam giới không tìm được bạn đời, dẫn đến bạo lực, mua bán người, mại dâm, xâm hại tình dục hoặc di cư trái phép. Về lâu dài, tình trạng này còn ảnh hưởng đến chất lượng hôn nhân - gia đình, làm biến đổi cấu trúc gia đình truyền thống, đồng thời gây ra những thách thức lớn đối với phát triển bền vững, an sinh xã hội, nguồn nhân lực và công tác chăm sóc người cao tuổi trong tương lai.

Nhận thức rõ tính cấp bách của vấn đề, Trạm Y tế phường Hà Đông luôn xác định công tác truyền thông, vận động thay đổi hành vi là giải pháp then chốt để giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh. Trong bối cảnh mô hình chính quyền địa phương hai cấp chính thức đi vào vận hành từ ngày 1/7/2025, Trạm Y tế đã chủ động tham mưu UBND phường xây dựng Kế hoạch số 91/KH-UBND về thực hiện các hoạt động giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh trong 6 tháng cuối năm 2025, với cách tiếp cận toàn diện, liên tục và sát với thực tiễn địa bàn.

Công tác truyền thông được triển khai rộng khắp, lồng ghép trên nhiều kênh khác nhau, từ hệ thống loa phát thanh của 115 tổ dân phố đến pano, áp phích tại trụ sở UBND phường, Trạm Y tế, trường học và các ấn phẩm truyền thông phát đến từng hộ gia đình. Các thông điệp về bình đẳng giới, giá trị của con trai và con gái, tác hại của việc lựa chọn giới tính thai nhi được lan tỏa mạnh mẽ trên fanpage của Trạm Y tế, trang thông tin điện tử của phường, của Chi cục Dân số, Trẻ em và Phòng, chống tệ nạn xã hội, cũng như trên các nhóm Zalo cộng đồng.

Song song với truyền thông đại chúng, Trạm Y tế phường chú trọng tư vấn trực tiếp cho phụ nữ mang thai, các cặp vợ chồng, gia đình có con gái hoặc những trường hợp có nguy cơ can thiệp giới tính thai nhi, thông qua tư vấn tại Trạm và tư vấn tại hộ gia đình. Các buổi hội thảo, tọa đàm, đối thoại cộng đồng với sự tham gia của bác sĩ sản phụ khoa, lãnh đạo phường, người cao tuổi, người có uy tín trong tổ dân phố và phụ nữ trẻ đã tạo không gian trao đổi cởi mở, góp phần tháo gỡ những định kiến giới còn tồn tại.

Đội ngũ cán bộ y tế, cộng tác viên dân số và cán bộ hội phụ nữ được đào tạo, tập huấn thường xuyên về kỹ năng giao tiếp thay đổi hành vi, cập nhật các quy định pháp luật liên quan đến nghiêm cấm can thiệp giới tính thai nhi, cũng như cách nhận diện và xử lý vi phạm. Các mô hình tổ tư vấn dân số tại cộng đồng được xây dựng và duy trì theo lịch định kỳ tại nhà văn hóa các tổ dân phố, giúp người dân dễ dàng tiếp cận thông tin và dịch vụ tư vấn về sức khỏe sinh sản, bình đẳng giới.

Đặc biệt, Trạm Y tế phường Hà Đông đã phối hợp chặt chẽ với Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên và nhà trường để lồng ghép nội dung bình đẳng giới vào các phong trào, hoạt động đoàn thể và chương trình giáo dục giới tính, kỹ năng sống trong trường học. Việc kiểm tra, giám sát các phòng khám sản tư nhân trên địa bàn cũng được tăng cường, nhằm kịp thời nhắc nhở, tuyên truyền và ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến lựa chọn giới tính thai nhi.

Trạm Y tế phường đã tổ chức truyền thông lưu động trên nhiều tuyến phố chính. Ảnh: M.N

Nhân Ngày Quốc tế Trẻ em gái 11/10/2025, Trạm Y tế phường đã tổ chức truyền thông lưu động trên nhiều tuyến phố chính, mang đến những thông điệp gần gũi, dễ hiểu về chăm lo, bảo vệ và tạo điều kiện phát triển toàn diện cho trẻ em gái. Hoạt động này đã tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng, khuyến khích các gia đình và xã hội quan tâm, đầu tư nhiều hơn cho sự phát triển của trẻ em gái, góp phần xây dựng thế hệ phụ nữ Việt Nam tương lai tự tin, tri thức và bản lĩnh. Cùng với đó, hơn 1.200 học sinh Trường THCS chất lượng cao Lê Lợi đã được tiếp cận kiến thức về sức khỏe sinh sản vị thành niên, tâm lý tuổi dậy thì và kỹ năng tự bảo vệ bản thân, giúp các em hiểu rõ giá trị của chính mình và tự tin theo đuổi ước mơ.

Đằng sau những kết quả bước đầu là sự tâm huyết, bền bỉ của đội ngũ cán bộ dân số thuộc bộ phận Dân số – Bảo trợ xã hội – Truyền thông giáo dục sức khỏe và mạng lưới cộng tác viên dân số phường Hà Đông. Với địa bàn rộng, dân số đông và 115 tổ dân phố, công việc càng trở nên vất vả, nhưng các cán bộ dân số vẫn kiên trì “đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng” để nắm chắc tình hình và vận động người dân thay đổi nhận thức.

Thực tiễn tại phường Hà Đông cho thấy, công tác dân số không thể chỉ là nhiệm vụ riêng của ngành y tế mà cần sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị. Đảng ủy, UBND phường và các đoàn thể chính trị – xã hội đều xác định tuyên truyền giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh là nội dung quan trọng trong chương trình công tác hàng năm. Hướng tới tương lai bền vững, Trạm Y tế phường Hà Đông sẽ tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức truyền thông, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin và mạng xã hội để lan tỏa thông điệp bình đẳng giới đến mọi tầng lớp Nhân dân, đặc biệt là giới trẻ.

Với mục tiêu “Mỗi người dân là một tuyên truyền viên về bình đẳng giới – để mọi gia đình đều hạnh phúc, mọi đứa trẻ đều được chào đời an toàn và công bằng”, công tác dân số – kế hoạch hóa gia đình và giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh tại phường Hà Đông không chỉ góp phần ổn định xã hội trước mắt, mà còn đặt nền tảng cho một tương lai phát triển bền vững, nơi mỗi đứa trẻ, dù là trai hay gái, đều được đón nhận bằng tình yêu thương và niềm hạnh phúc trọn vẹn.

Phường Long Biên tuyên truyền chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên cho học sinh THPT