Hà Nội đang có tốc độ gia tăng dân số cơ học rất cao, người dân từ khắp nơi đổ về học tập, kinh doanh, làm việc, tập trung rất lớn ở khu vực lõi. Việc đầu tư xây dựng hệ thống đường sắt đô thị (ĐSĐT) gắn với mô hình TOD có thể là lời giải giúp TP phát triển theo xu hướng hình thành đô thị nén, biến khó khăn thách thức thành cơ hội thực sự cho hiện tại và cả tương lai.

Cần xem xét bổ sung thêm quy định để TP Hà Nội tổ chức quản lý, bảo trì các hệ thống giao thông vận tải phi đường bộ qua địa bàn như đường thủy nội địa, đường sắt tốc độ cao, các đường sắt vùng.

Đồng thời, áp dụng các quy chuẩn, tiêu chuẩn quốc tế cao hơn hoặc bằng quy chuẩn, tiêu chuẩn Việt Nam được áp dụng cho toàn bộ hệ thống hạ tầng giao thông vận tải; bao gồm ngoài đường sắt đô thị là hệ thống đường đô thị (đường bộ), đường hàng không, đường thủy nội địa.

Bên cạnh Quy chuẩn tiêu chuẩn, cần cho phép việc xây dựng định mức xây dựng riêng cho Hà Nội để khuyến khích sáng tạo trong xây dựng, phát triển đô thị và phù hợp với điều kiện sống, làm việc tại Hà Nội; xem xét bổ sung nội dung liên quan đến không gian cho người đi xe đạp, đi bộ, không gian cho giao thông tĩnh, lối tiếp cận cho người khuyết tật.

Để triển khai được các các định hướng phát triển giao thông Thủ đô, cần giảm khối lượng giao thông tại khu vực nội thành. Trong đó, hình thành các đô thị vệ tinh và dịch chuyển một phần các đơn vị, cơ quan, công ty, xí nghiệp khỏi nội thành; quy hoạch xây dựng theo định hướng giao thông công cộng (TOD) để định hình, phân phối lại một cách hợp lý luồng giao thông trong đô thị.

Đồng thời, phát triển hệ thống giao thông công cộng sức chứa lớn, cốt lõi là hệ thống đường sắt đô thị, Bus, BRT; giảm phương tiện cá nhân; thúc đẩy giao thông xanh, giảm phát thải. Xây dựng nhanh, hiệu quả cơ sở hạ tầng giao thông đồng bộ, đặc biệt là hệ thống đường sắt đô thị; luật hóa những chính sách hỗ trợ người đi bộ, người xe đạp và người khuyết tật trong giao thông đô thị.

Bên cạnh đó, cần có hành lang pháp lý để hình thành một Quỹ đặc biệt cho giao thông công cộng của thành phố Hà Nội để tập trung các nguồn lực tài chính từ xã hội vào Quỹ này và tạo ra được nguồn đầu tư cho việc nghiên cứu, phát triển chính sách giao thông và tài trợ cho việc vận hành hệ thống giao thông công cộng cho Thành phố…

Để có thể giải quyết được vấn đề thực tiễn, để Hà Nội trở thành trung tâm chính trị của cả nước, đồng thời là trung tâm kinh tế, là động lực tăng trưởng cho vùng đồng bằng sông Hồng, vùng kinh tế trọng điểm Bắc bộ thì Thủ đô cần có cơ sở hạ tầng, hệ thống y tế, giáo dục hiện đại để người dân có thể hưởng lợi, để nhà đầu tư có thể yên tâm trong quá trình sản xuất, kinh doanh… Điều này cần có nguồn lực, nhưng nguồn lực hiện nay chưa đủ.

Với mục tiêu để bảo đảm điều kiện còn chưa được đáp ứng đầy đủ trong Luật Thủ đô năm 2012, yêu cầu hết sức cấp thiết là đưa ra thể chế vượt trội, cơ chế mang tính chất đặc thù áp dụng cho Thủ đô (sửa đổi), từ đó cho phép khai thác nguồn lực của Thủ đô chưa được sử dụng một cách hiệu quả trong quá trình phát triển của Thủ đô.

Nếu triển khai tốt cơ chế TOD gắn với tái thiết đô thị sẽ mang lại lợi ích rất lớn, đặc biệt là khu đô thị có không gian nén rất lớn nhưng lại không có cơ sở hạ tầng để hỗ trợ.Về mặt kinh tế, khi sử dụng đúng cơ chế TOD và khai thác được các nguồn lực, chúng ta sẽ bớt nguồn lực vay vốn từ ngân sách, nguồn vốn ODA, tổ chức tín dụng tài chính quốc tế.

Khi đó, nguồn lực từ ngân sách nhà nước có thể tạo ra một dư địa mới để phát triển Thủ đô như về lĩnh vực khoa học công nghệ, y tế, giáo dục, văn hóa… Tự chủ được về tài chính, chắc chắn chúng ta sẽ tự chủ được về công nghệ. Đây cũng là cơ hội để chúng ta xây dựng được ngành công nghiệp hỗ trợ cho đường sắt đô thị…

Chính sách phát triển đô thị thuộc Thủ đô tại dự thảo Luật nêu Hội đồng nhân dân Thành phố Hà Nội có thẩm quyền quy định về: “Chính sách phát triển các thành phố thuộc thành phố Hà Nội và đô thị vệ tinh, đô thị mới, phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD), cơ chế chia sẻ lợi ích của các nhà đầu tư với nhà nước và người đang sử dụng đất”. Nội dung này cho thấy tầm nhìn chiến lược và chính sách phát triển quy hoạch giao thông của Thủ đô Hà Nội đã được định hướng xây dựng theo TOD - định hướng có tính bền vững cao.

Trong dự thảo Luật, các nội dung đề cập TOD được ghi nhận ở các khoản của 5 điều, cho thấy Dự thảo Luật đã định hướng việc ưu đãi, ưu tiên phát triển hệ thống giao thông công cộng của Thủ đô ngay từ khía cạnh chính sách phát triển đô thị, phát triển quản lý hạ tầng, huy động nguồn tài chính ngân sách cho phát triển Thủ đô, cũng như cơ chế thu hút đầu tư xã hội và nhà đầu tư chiến lược để có thể xây dựng và hoàn thiện hệ thống giao thông công cộng của thủ đô.

Các nội dung để tạo ra hành lang pháp lý cho việc xây dựng và phát triển hệ thống giao thông công cộng (TOD) của Thủ đô ghi nhận trong Dự thảo Luật Thủ đô đã khá đầy đủ và hoàn chỉnh. Tuy nhiên, nếu xác định TOD là một giải pháp quy hoạch cho Hà Nội trong việc hướng tới người dân sử dụng giao thông công cộng, giảm ùn tắc giao thông, nâng cao hiệu quả sử dụng đất và bảo vệ môi trường thì các quy định về TOD nên được nhấn mạnh hơn, trở thành một trong những trọng tâm cần được lưu ý trong chính sách phát triển đô thị của Thủ đô.