Người tiêu dùng giảm niềm tin vì quảng cáo quá mức

Quảng cáo quá mức gây ảnh hưởng đến sản xuất kinh doanh

Đó là thông tin được đưa ra tại tọa đàm “Thị trường thực phẩm chức năng: Thực trạng và giải pháp phát triển”, do báo Diễn đàn doanh nghiệp tổ chức.

Theo Hiệp hội thực phẩm chức năng (TPCN) Việt Nam, nếu như năm 2000 mới chỉ có khoảng 63 sản phẩm TPCN của 13 cơ sở nhập khẩu vào Việt Nam thì đến nay cả nước đã có tới 4.190 DN tham gia sản xuất và kinh doanh với khoảng 10.930 sản phẩm đang lưu hành. Có hơn 90% nhà thuốc trên toàn quốc đang bán TPCN.

Sự phát triển nhanh chóng này đã khiến việc kiểm soát hoạt động kinh doanh TPCN khó khăn. Nhiều vụ phát hiện và thu giữ gần đây cho thấy, các đối tượng làm giả TPCN rất tinh vi, có đầu tư trang thiết bị, máy móc hiện đại để đóng gói, dán tem nhãn sản phẩm không khác gì hàng chính hãng. Trong khi đó, nhiều cơ chế chính sách để phát triển, quản lý mặt hàng TPCN chưa phù hợp, thiếu tính khả thi khiến không ít các DN sản xuất và kinh doanh TPCN chân chính làm ăn thiếu hiệu quả.

TS Phạm Hưng Củng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp Hội TPCN Việt Nam cho hay, bản chất của TPCN là giao thoa giữa một bên là thuốc và một bên là thực phẩm, nhưng rõ ràng đó là thực phẩm đặc biệt. TPCN hay còn gọi là thực phẩm thuốc hay thực phẩm bảo vệ sức khỏe.

Theo ông Củng, Việt Nam là nước thuận lợi cho phát triển dược thảo, chúng ta có 4.000 cây, con cho sản xuất TPCN, 9.000 cây làm thực phẩm truyền thống. Vấn đề là làm sao tổ chức sản xuất, quản lý, tổ chức thị trường, marketing... để vừa góp phần bảo vệ sức khỏe người dân, vừa trở thành ngành kinh tế mũi nhọn.

Ông Trần Văn Châu, Cục An toàn thực phẩm – Bộ Y tế cho rằng, tình trạng sản xuất kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng, quảng cáo quá mức đã ảnh hưởng phần nào đến sản xuất kinh doanh TPCN. Từ những tồn tại thị trường đã ảnh hưởng tâm lý, sự lựa chọn của người tiêu dùng trong khi lợi ích của TPCN với sức khỏe là không thể phủ nhận.

“Có thể nói, một số bộ phận làm ăn không chân chính dẫn đến niềm tin sụt giảm, ảnh hưởng đến DN TPCN chân chính", ông Châu nói.

Tọa đàm “Thị trường thực phẩm chức năng: Thực trạng và giải pháp phát triển”. Ảnh: DĐDN

Tuyên truyền để người tiêu dùng biết và lựa chọn

Ông Nguyễn Minh Tuấn, TGĐ thương hiệu Mother & Care cho hay, thị trường TPCN hiện vô cùng tiềm năng với nguồn nguyên liệu dồi dào, chỉ thua Trung Quốc, nhưng nhiều DN sản xuất theo dạng quy mô gia đình và gia truyền, sản phẩm không có số đăng ký, bán tràn lan, thậm chí trà trộn chất cấm. Ví dụ như các sản phẩm tăng cân, giảm cân, đây là những sản phẩm bán rất chạy. "Với thực trạng như vậy thì cơ quan chức năng xử lý thế nào, nhận định thị trường TPCN rất "lộn xộn" có đúng không?", ông Tuấn hỏi.

“Nếu nói lộn xộn thì không đúng lắm, đánh giá thế thì hơi bi quan bởi lượng sản phẩm chức năng được lưu hành trên thị trường chủ yếu là các sản phẩm thực hiện theo quy định pháp luật. Tôi thấy chỉ có một số cơ sở nhỏ lẻ và làm ăn chật vật bán sản phẩm không đảm bảo và sản phẩm có chất cấm nhưng số đó không nhiều. Do vậy, tôi cho rằng, thị trường TPCN đang có thực tế “con sâu làm rầu nồi canh”, ông Củng nêu quan điểm.

Theo ông Trần Văn Châu, những vi phạm khi phát hiện đều có chế tài xử lý thích đáng. Chỉ trong tháng 8-2018, Cục đã xử lý 81 trường hợp vi phạm với tổng số tiền nộp phạt lên tới khoảng 135 tỷ đồng, chủ yếu là về các sản phẩm giảm cân.

Nói về việc ghi nhãn TPCN, ông Châu cho rằng, TPCN là sản phẩm có tác dụng giảm triệu chứng bệnh nhưng không thể thay thế thuốc. Theo Nghị định 43/2017/NĐ-CP về nhãn hàng hóa có nội dung ghi nhãn bắt buộc phải là tên nhóm sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe rồi mới đến tên sản phẩm. Kèm cụm từ “thực phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh”, để tránh không gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng. “Mục đích của các chế tài là không bỏ qua cơ hội chữa trị của người bệnh", ông Châu nói.

TS Nguyễn Hưng Củng cũng cho rằng, các DN cần tách biệt rõ 2 khái niệm: đưa thông tin sản phẩm với quảng cáo sản phẩm. Những thành phẩm đã được Cục An toàn thực phẩm kiểm nghiệm và chứng nhận nên được đưa thông tin minh bạch và đưa ra quảng cáo. Khi các DN đã làm ăn chân chính cần thẳng thắn và có thể ghi rằng "sản phẩm này không phải là thuốc".

"Tôi thấy nhiều DN khi nói về sản phẩm thì nói rất to nhưng khi nói câu “sản phẩm không phải là thuốc thì lại nói rất nhỏ. Trong thực tế, chúng tôi đã từng lấy mẫu ngẫu nhiên các sản phẩm, trong đó có một số sản phẩm chức năng có thành phần là sâm. Tuy nhiên, khi đi kiểm định hàm lượng sâm không có đủ hàm lượng tinh chất vì vậy không thể coi là thuốc và có tác dụng như nhân sâm được", ông Củng cho hay.

Để góp phần khắc phục những bất cập nêu trên, Phó Chủ tịch Hiệp hội TPCN cũng đề xuất các đơn vị truyền thông phải đẩy mạnh tuyên truyền để người tiêu dùng hiểu rõ được hiệu quả của từng loại sản phẩm.