Nghề làm gọng kính thủ công ở Hà Nội

21:29 | 29/11/2023

Từ những mảnh gỗ, thanh tre, mảnh sừng qua bàn tay của anh Trần Xuân Hiến được hô biến thành những gọng kính thủ công đẹp mắt, độc đáo có giá trị cao.

Trần Xuân Hiến là người sáng lập của một thương hiệu gọng kính thủ công Việt Nam. Những chiếc gọng kính được làm từ các vật liệu thân thuộc và thuần việt như gỗ, sừng, tre... Từ một xưởng sản xuất nhỏ, tới nay những chiếc gọng kính cá tính mang thương hiệu của Trần Xuân Hiến được nhiều người yêu thích tìm đến.

Chia sẻ về công việc, anh Hiến cho biết, mình vốn sinh ra tại làng nghề có nghề thủ công Phú Xuyên (da giày, gỗ) nên đã sớm có niềm yêu thích với nghề thủ công. Khi lớn lên, cú ngoặt mang tới khi anh theo học đồ hoạ và chuyển hướng trở thành một nhân viên văn phòng chuyên làm đồ hoạ cho một thương hiệu kính Nhật Bản tại TP Hồ Chí Minh

"Sau khi ra trường năm 2012, mình đi xin việc, công việc này đến rất tình cờ khi mình nhận đi phỏng vấn thay cho người bạn đang rải CV. Tình cờ mình gặp bác Shigeru, lúc ấy mình được nhận và làm việc đồ hoạ bình thường. Bên cạnh đó, mình cũng được chỉ dạy thêm về thiết kế, bản vẽ và chế tác kính. Sau khoảng 1 năm thì mình về xưởng tại Bình Dương để làm việc, chuyên về thiết kế và chế tác gọng kính. Tuy nhiên một sự cố khiến xưởng bị cháy và bác Shigeru phải trở về Nhật Bản. Dù vậy, hình ảnh những chiếc kính và bác Shigeru luôn trong tâm trí mình. Từ đó, mình bắt đầu mày mò làm kính thủ công trở lại. Và ý tưởng về sản xuất kính gọng gỗ, và đặt tên thương hiệu là Shigeru dần nhen nhóm" - anh Hiến nói thêm

Trong thời gian làm việc cùng với thương nhân người Nhật Bản, anh Hiến tích cóp được một số tiền và đổ hết vào để khởi nghiệp với nghề làm gọng kính thủ công từ số vốn ban đầu vỏn vẹn chỉ 70-80 triệu đồng. Những khó khăn ban đầu đến từ nhiều phía như nguyên vật liệu, phương pháp làm, tiêu thụ hàng chậm... phần nào khiến chàng trai nản lòng.

"Với số vốn ban đầu, mình thử nghiệm với vật liệu đầu tiên là gỗ, những chiếc kính đầu tiên ra đời đơn sơ mộc mạc nhưng mình vẫn thử đưa lên và may mắn được nhiều người yêu thích. Mình đã cho ra lò đợt đầu tiên là khoảng 100 chiếc kính. Tuy nhiên, do nhiều yếu tố, kính bán đi rất chậm khiến mình rất lo lắng. Sau một năm, mình quyết định tạm dừng lại, quay lại công việc làm đồ hoạ để có tiền trang trải cuộc sống và vẫn song song đó thử nghiệm làm kính với các vật liệu khác nhau. Cứ như vậy, sáng đi làm, tối lại ở xưởng để nghiên cứu. Tới năm 2017, Shigeru mới ra mắt trên Facebook" - anh Hiến nói

Một chiếc kính được ra lò sẽ trải qua những công đoạn cụ thể gồm: lên ý tưởng và chọn chất liệu cho chiếc kính; lấy số đo; lên bản vẽ gửi khách hàng và thực hiện làm kính... tất cả đều được thực hiện thủ công bằng tay và do chính Hiến là người đảm nhiệm.

"Do quê mình có gỗ, từ nhỏ mình đã thích có một chiếc kính gỗ nên mình chọn luôn gỗ là vật liệu đầu tiên. Sau đó thì mình sử dụng kết hợp thêm nhiều vật liệu khác như sừng trâu nước, tre... để làm kính. Những vật liệu này có đặc tính khác nhau nên cũng cần thời gian dài để tìm hiểu, làm quen để biến những vật liệu này thành những chiếc gọng kính" - anh Hiến cho biết

Theo anh Hiến, điều làm nên sự khác biệt của anh phần lớn ở thiết kế khi Shigeru có số lượng thiết kế khá đa dạng. Không chỉ vậy, người dùng còn có thể "may đo" kính trực tiếp, theo đó các số đo khuôn mặt được lấy và đo chuẩn, chiếc kính được tạo ra dựa trên số đo sẽ là duy nhất và chỉ dành cho người chủ nhân.

Bên cạnh đó, vật liệu cũng là một điểm khác biệt. Thay vì sử dụng chất liệu nhựa công nghiệp, không thể tái chế lại có thể gây hại môi trường, những chiếc gọng kính tại đây được lựa chọn từ vật liệu tự nhiên. Lợi thế của chất liệu này theo chia sẻ của Hiến nằm ở độ phong phú và ngẫu nhiên trong các vân màu. Đây là điều mà màu công nghiệp sẽ không bao giờ tạo ra giống hệt được. Không chỉ vậy, chất liệu thân thiện, dễ dàng tái chế và giảm thiểu gánh nặng môi trường còn góp phần tạo nên sự bền vững.

"Vì là vật liệu tự nhiên, nên việc sản xuất đòi hỏi tay nghề cao và kinh nghiệm của người thợ làm kính. Tất cả đều phải làm thủ công và khó sản xuất hàng loạt. Bên cạnh đó, chúng mình luôn phải chọn lựa rất kỹ nguồn nguyên liệu, từ lúc nhập mua đến cả trong lúc làm kính. Nếu phát hiện có những khuyết điểm từ vật liệu dù nhỏ, chúng mình cũng sẽ loại bỏ ngay. Điều này làm mất rất nhiều thời gian vào việc sản xuất. Nhưng nhờ đó, việc làm nhiều, thử nghiệm và trải nghiệm nhiều, chúng mình đã có những thay đổi để phù hợp với từng chất liệu và cải thiện cho sản phẩm ngày càng tốt lên" - lời anh Hiến

Hướng tới một sản phẩm thân thiện với môi trường và thuần Việt, vì thế các chất liệu trong chế tác gọng kính của anh Hiến cũng có nguồn gốc trong nước khá nhiều như gỗ, tre, sừng trâu nước... Và một phần nguyên liệu như sừng trâu nước anh Hiến sử dụng cả trong nước và nhập ngoại để tạo sự đa dạng trong thiết kế

Trong suốt thời gian làm việc với doanh nhân người Nhật, bài học quan trọng nhất Hiến có được chính là sự tận tâm với nghề, là cách mà bác Shigeru luôn trau chuốt và tỉ mỉ trong từng sản phẩm. Cũng chính vì lẽ đó, mỗi sản phẩm của anh Hiến luôn có yêu cầu cao về chất liệu, chất lượng hoàn thiện. Thời gian để làm được một chiếc kính cơ bản có thể mất 1 tuần hoặc 2 tháng.

Với những vật liệu thông thường như sừng, chúng mình mất khoảng 1 tuần để hoàn thiện. Tuy nhiên, anh Hiến cũng muốn thử thách bản thân hơn nên cũng đưa nhiều chất liệu khác để làm kính như sơn mài, khảm trứng... những chất liệu này có thể đòi hỏi người thợ phải bỏ ra tới 2-3 tháng để hoàn thành

Năm 2022, tại Tuần lễ Thiết kế Việt Nam - VietNam Design Week 2022, anh Hiến đã thực hiện bộ sản phẩm gọng kính với chất liệu, hoạ tiết mang đậm phong cách Việt Nam mang tên "Khắc Nhập". Bộ sản phẩm được làm từ tre kết hợp với các vật liệu khác như sừng, lấy cảm hứng từ tích truyện dân gian cây tre trăm đốt với câu thần chú "khắc nhập khắc nhập". Thiết kế được đánh giá là sáng tạo và mang âm hưởng Việt Nam đã xuất sắc dành giải Nhì tại hội thi

Không chạy theo số lượng, không chạy theo số đông, anh Hiến lựa chọn một hướng đi riêng và là một trong những người tiên phong nghề làm gọng kính thủ công đa chất liệu tại Hà Nội. Hàng tháng, anh Hiến cho xuất ra thị trường khoảng 35-40 chiếc kính các loại. Kính của anh cũng chia ra thành những dòng khác nhau như dòng phổ thông với những thiết kế phổ biến, dễ chấp nhận bởi thị trường; dòng Signature là những thiết kế riêng mang dấu ấn của thương hiệu, những chiếc kính tạo ra có giá hàng triệu đồng. Chàng trai 8X kì vọng thương hiệu sẽ được thị trường đón nhận hơn và xuất hiện với bạn bè quốc tế như một thương hiệu Việt chất lượng cao.

Khánh Huy - Ngọc Dung - Tiến Đạt