Quảng phú cầu rực rỡ sắc hương trăm năm

Xã Quảng Phú Cầu, huyện Ứng Hòa, Hà Nội nằm cách trung tâm thành phố khoảng 30km từ lâu đã nổi tiếng với nghề làm tăm hương. Trên khắp các nẻo đường dẫn vào các thôn xóm, rất dễ để bắt gặp những hộ gia đình, những xưởng sản xuất tăm hương vừa và nhỏ. Những bó hương rực sắc đỏ, sắc hồng được bà con phơi dọc đường làng, bờ kênh đến bãi đất trống...

Nghề làm tăm hương đã có mặt ở xã Quảng Phú Cầu hàng trăm năm nay, được lưu truyền từ đời này qua đời khác như một nghề truyền thống, một nét đẹp của làng.

Từ bao đời nay, làm tăm hương đã luôn là một trong những nghề truyền thống gắn liền với những thế hệ người dân Việt. Theo dòng thời gian thoi đưa, may mắn thay những làng nghề này vẫn luôn đỏ lửa bởi đôi bàn tay thoăn thoắt, khéo léo của người thợ lành nghề.

Vốn trước kia, nghề làm tăm hương chỉ xuất hiện chủ yếu ở khu vực thôn Phú Lương Thượng. Thế nhưng tiếng lành đồn xa, dần dần nghề này đã lan rộng khắp thôn Đạo Tú, Cầu Bầu. Vì lẽ đó, chẳng biết từ bao giờ, cả một xã Quảng Phú Cầu với diện tích lớn đã trở thành một trong những làng nghề làm tăm hương nổi bật nhất ở vùng ngoại ô thủ đô.

Nghề làm hương tại xã Quảng Phú Cầu diễn ra quanh năm những có lẽ hối hả và nhộn nhịp nhất vẫn là vào những ngày giáp Tết Nguyên đán. Không chỉ việc buôn bán, giao thương rộng mở hơn mà việc du khách tìm đến check-in cũng ngày một tăng cao.

Suốt đường làng sắc đỏ, sắc hồng của những bó chân hương nhuộm kín cả hai bên lề đường, cạnh bờ mương, các bãi đất trống… Những máy chẻ chân hương hoạt động hết công suất để kịp đưa vào thị trường phục vụ cho dịp tết nguyên đán Quý Mão 2023 sắp tới.

Đến thăm làng hương Quảng Phú Cầu là cơ hội để du khách tìm hiểu về nghề sản xuất tăm hương truyền thống và chụp thật nhiều bức ảnh check-in độc đáo. Ngay từ những bước chân đầu tiên đến làng hương, du khách đã bắt gặp nhịp sống tất bật của những người dân nơi đây.

Đi qua những cung đường làng, dễ dàng thấy rất nhiều xe cộ, phương tiện vận chuyển lớn nhỏ ra vào để mang hương đi bán. Đâu đó là những khoảng sân rộng phơi đầy những bó hương đỏ như như đóa hoa khổng lồ dưới ánh nắng vàng rực. Ở đây, người dân tận dụng các sân nhà, sân đình, những bãi đất trống để phơi hương, tạo nên một khung cảnh vô cùng ấn tượng.

Ở làng hương Quảng Phú Cầu, những bó tăm hương được bó lại với kích thước lớn, đầu chụm vào nhau và chân xòe tròn đều như hoa đang nở. Hương ở Quảng Phú Cầu là loại hương màu vàng và đỏ - màu sắc may mắn của phương Đông tạo nên một bức tranh màu sắc rất đẹp và nổi bật. Từ khi xuất hiện trên tạp chí National GeoGraphic, làng hương này trong nhiều năm liền là nơi các nhiếp ảnh gia trong và ngoài nước đến chụp ảnh.

Những ngày cận Tết Quý Mão 2023, đi qua những con đường làng chật chội phương tiện vận chuyển hàng hóa ra vào các làng nghề, đâu đâu cũng dễ dàng bắt gặp màu đỏ rực của chân hương; những bó tăm hương nom như "những bó hoa khổng lồ" được trải dài dọc đường, khắp bãi trống, sân đình...,

Những người làm nghề nơi đây không biết nghề có từ bao giờ, chỉ biết sinh ra đã thấy ông cha làm hương thủ công truyền thống.

Những đôi tay thoăn thoắt chẻ vầu, bó tăm, nhuộm phẩm, se hương đều rất thành thạo. Tiếng lạch cạch chẻ vầu, bó tăm, tiếng máy xẻ, tiếng nói chuyện rì rầm lẫn trong mùi hương ngai ngái của chân hương tạo nên ấn tượng đặc biệt của làng nghề.

Nếu như những xưởng làm chân tăm đem đến vẻ đẹp sắc màu khó cưỡng cho làng nghề thì các cơ sở làm hương lại tạo ra hương để nghề tăm hương của Quảng Phú Cầu nổi tiếng khắp miền Bắc.

Đã có thâm niên hơn 40 năm làm tăm hương truyền thống, gia đình bà Lê Thị Hoà là một trong số ít những gia đình còn lưu giữ lại nghề làm chân hương bằng phương pháp thủ công.

Hương là sản phẩm mang yếu tố tâm linh, vậy nên mọi công đoạn đều phải được thực hiện tỉ mỉ và công phu. Theo bà Hoà, nguyên liệu chính để làm ra chân hương là cây vầu. Vầu được dùng làm chân hương phải đủ độ tuổi và được chọn lựa kỹ càng chứ không được cẩu thả.

Năm nào cũng vậy, cứ đến tháng 10 âm lịch là bắt đầu có đơn đặt hàng, đó cũng là thời điểm gia đình bà Hoà bắt đầu “chạy nước rút”. Với hơn 10 nhân công làm việc cật lực, mỗi ngày, trung bình xưởng của ông Long sản xuất được 7-8 tấn chân hương, ngày nhiều thì được 10 tấn.

Chân hương được nhuộm màu hồng hoặc đỏ tùy thuộc vào đơn đặt hàng của khách với mục đích sử dụng khác nhau. Chân hương nhuộm đỏ với kích cỡ to hơn, dài hơn được dùng để làm hương thắp trong đình, chùa. Còn loại chân hương nhuộm hồng với kích cỡ vừa vặn thường thấy được sử dụng trong gia đình vào các dịp lễ tết hay hôm rằm.

Khoảng vài năm gần đây, khi hình ảnh làng hương Quảng Phú Cầu được xuất hiện trước Quốc tế, gia đình bà Hoà cũng chuyển đổi thêm mô hình bên cạnh làm tăm bán truyền thống. Nắm bắt được nhu cầu người dân tham quan và chụp ảnh, bà Hoà làm thêm tăm hương nhiều màu và xếp thành hình bản đồ Việt Nam thu hút du khách trong và ngoài nước.

"Thường nếu là khách đi theo đoàn theo tour hoặc có sắp xếp, sắp đặt gì đó thì tôi mới thu tiền. Còn nếu chỉ là khách lẻ vào chụp ảnh thì luôn hoan nghênh, miễn phí. Trừ khi là muốn chúng tôi nhờ thợ vào lật chân hương hay làm các công đoạn gì thì tôi thu một chút tiền tượng trưng cho thợ thôi" - bà Hoà cho biết thêm.

Ảnh: Khánh Huy - Viết Niệm

Bài viết, thiết kế và trình bày: Khánh Huy