Kỳ 2: Camera AI – “cảnh sát không ngủ” trên từng tuyến phố

Camera AI giao thông trên tuyến đường Lê Văn Lương, Hà Nội. Ảnh N.D

Khi giao thông được giám sát bằng công nghệ

Từ ngày 13/12, TP Hà Nội chính thức đưa vào vận hành hệ thống 1.837 camera tích hợp trí tuệ nhân tạo, đánh dấu bước chuyển quan trọng từ quản lý giao thông chủ yếu dựa vào con người sang quản lý dựa trên dữ liệu và công nghệ. Hệ thống này bao gồm 957 camera được lắp đặt tại 195 nút giao thông có đèn tín hiệu, 748 camera chuyên giám sát vi phạm và 132 camera PTZ có khả năng xoay, thu phóng linh hoạt, cho phép mở rộng góc quan sát trên các trục đường lớn.

Không chỉ dừng lại ở số lượng, hệ thống camera AI của Hà Nội được vận hành đồng bộ với 20 máy chủ, có khả năng lưu trữ dữ liệu tối đa 75 ngày, kết nối trực tiếp với 188 tủ điều khiển đèn tín hiệu giao thông. Sự liên thông này cho phép theo dõi, phân tích tình hình giao thông theo thời gian thực, từng bước hình thành một “bộ não giao thông” phục vụ công tác chỉ huy, điều hành.

Trong bối cảnh Hà Nội đang chịu áp lực lớn về mật độ phương tiện, ùn tắc và tai nạn giao thông, việc hình thành một mạng lưới giám sát liên tục, không phụ thuộc hoàn toàn vào con người được xem là yêu cầu tất yếu.

So với hệ thống camera truyền thống, camera AI thể hiện rõ ưu thế ở khả năng “nhận diện thông minh”. Với tốc độ ghi hình lên tới 50 khung hình/giây, hệ thống có thể tự động phát hiện, nhận diện tối đa 28 hành vi vi phạm trật tự an toàn giao thông, từ những lỗi phổ biến đến các hành vi nguy hiểm.

Điểm đáng chú ý là việc phát hiện vi phạm không còn phụ thuộc vào cảm tính hay thời điểm tuần tra. Camera AI làm việc liên tục, không “nghỉ ca”, không bị chi phối bởi yếu tố chủ quan. Chính đặc điểm này khiến hệ thống được ví như “cảnh sát không ngủ” trên từng tuyến phố.

Không chỉ dừng lại ở việc phát hiện vi phạm, hệ thống camera AI còn đóng vai trò quan trọng trong công tác điều hành giao thông đô thị. Dữ liệu thu thập được từ các camera được phân tích theo thời gian thực, giúp cơ quan chức năng kịp thời phát hiện các điểm ùn tắc, tai nạn giao thông hoặc những sự cố bất thường trên đường.

Việc tích hợp dữ liệu camera với hệ thống đèn tín hiệu cho phép điều chỉnh chu kỳ đèn linh hoạt hơn, góp phần giảm ùn tắc tại các nút giao trọng điểm. Đây là bước tiếp cận hiện đại, phù hợp với xu hướng quản lý đô thị thông minh đang được triển khai tại nhiều quốc gia.

Giảm tiếp xúc trực tiếp, tăng tính minh bạch

Chia sẻ với báo chí về việc triển khai camera AI, đại tá Nguyễn Quang Nhật, Trưởng phòng Tuyên truyền, điều tra giải quyết tai nạn giao thông, Cục Cảnh sát giao thông (Bộ Công an) cho biết, Cục CSGT được giao thực hiện Đề án 165 về “Đầu tư lắp đặt camera giám sát, chỉ huy điều hành giao thông phục vụ an ninh trật tự và xử lý vi phạm hành chính”.

Theo đại tá Nguyễn Quang Nhật, từ tháng 1/2024, Cục CSGT đã tham mưu xây dựng Trung tâm Chỉ huy giao thông với việc ứng dụng các công nghệ hiện đại như phân tích hình ảnh bằng AI, phân tích dữ liệu lớn, quản trị cơ sở dữ liệu, tích hợp đồng bộ và bảo mật ở cấp độ cao. Mục tiêu là xây dựng một trung tâm chỉ huy, trung tâm dữ liệu hiện đại, đáp ứng yêu cầu quản lý giao thông không chỉ hiện tại mà cả trong dài hạn, đến giai đoạn 2030–2045.

Đặc biệt, toàn bộ dữ liệu từ hệ thống camera AI mới lắp đặt, camera truyền thống, thậm chí camera do người dân cung cấp khi gửi về Trung tâm, đều được tổng hợp, phân tích bằng trí tuệ nhân tạo. “Hoạt động của Trung tâm chỉ huy này tương tự như một khoa cấp cứu của bệnh viện. Tất cả các bộ phận đều có người trực thường xuyên để phát hiện nhanh nhất các sự cố, vi phạm hay tai nạn giao thông trên các tuyến, từ đó xử lý kịp thời và hiệu quả”, Đại tá Nguyễn Quang Nhật cho biết.

Hiện nay, hệ thống “mắt thần” này đang được triển khai tại Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và trên bốn tuyến cao tốc trọng điểm gồm Nội Bài – Lào Cai, Đà Nẵng – Quảng Ngãi, TP Hồ Chí Minh – Long Thành – Dầu Giây và TP Hồ Chí Minh – Trung Lương.

Trên cơ sở dữ liệu đăng ký xe, hệ thống nhanh chóng xác định chủ phương tiện, đồng thời chuyển thông tin vi phạm tới người dân thông qua các nền tảng số như ứng dụng VNeTraffic. Quy trình này góp phần nâng cao tính minh bạch, hạn chế tranh cãi, khiếu nại trong xử lý vi phạm hành chính về giao thông.

Theo Đại tá Nguyễn Quang Nhật, ngoài việc nhận diện vi phạm giao thông, hệ thống camera AI còn có khả năng phát hiện các tình huống phức tạp như tai nạn, cháy nổ, tụ tập đông người hoặc các hành vi mang theo hung khí trên đường phố. Khi phát hiện, hệ thống sẽ tự động cảnh báo để lực lượng chức năng kịp thời xử lý.

Không chỉ giám sát người tham gia giao thông, hệ thống camera AI còn hỗ trợ công tác quản lý, điều phối lực lượng CSGT. Thông qua bản đồ số, Trung tâm chỉ huy có thể theo dõi vị trí các tổ công tác, phương tiện tuần tra, tình trạng hoạt động của từng đơn vị, từ đó điều phối lực lượng nhanh chóng trong các tình huống khẩn cấp. Việc quản trị đồng bộ này giúp nâng cao hiệu quả tuần tra, kiểm soát, đồng thời bảo đảm công tác chỉ huy, điều hành được thực hiện khoa học, minh bạch.

Việc đưa camera AI vào vận hành không chỉ là bổ sung thêm công cụ kỹ thuật, mà là bước chuyển căn bản trong tư duy quản lý giao thông: từ chỗ phụ thuộc nhiều vào “mắt người” sang dựa trên dữ liệu, công nghệ và phân tích thông minh. Trước những băn khoăn của người dân về vấn đề bảo mật thông tin cá nhân, Đại tá Nguyễn Quang Nhật khẳng định, hệ thống đã được thiết lập bảo mật ở cấp độ 3 – mức độ cao, đồng thời phân vùng dữ liệu rõ ràng, bảo đảm tuân thủ các quy định của pháp luật về bảo vệ thông tin cá nhân.

(Còn nữa)

Kỳ 1: Giải bài toán thay đổi ý thức chấp hành Sau một thời gian Nghị định 168/2024/NĐ-CP đang đặt ra một nghịch lý: mức xử phạt đã tăng cao, chế tài đủ sức răn đe, ...