Chào mừng kỷ niệm 70 năm Ngày giải phóng thủ đô (10/10/1954-10/10/2024)

Khám phá Thăng Long Tứ Trấn - 4 ngôi đền linh thiêng nhất Thủ đô

06:00 | 22/08/2024

Tứ trấn Thăng Long - bốn ngôi đền thờ bốn vị thần trấn giữ bốn hướng Đông, Tây, Nam, Bắc - một phương thức sáng tạo không gian thiêng liêng đặc biệt, phản ánh đậm nét đời sống, văn hóa, tín ngưỡng người dân đất Thăng Long - Hà Nội.

Khám phá Thăng Long Tứ Trấn - 4 ngôi đền linh thiêng nhất Thủ đô

Đền Bạch Mã có lịch sử hơn một nghìn năm, là trấn đầu tiên trong tứ trấn của kinh thành Thăng Long gắn với truyền thuyết xây La Thành của Cao Biền vào năm 866 và vua Lý Thái Tổ xây thành Thăng Long vào thế kỷ XI.

Theo truyền thuyết, khi Đức vua Lý Thái Tổ dời đô ra thành Đại La, khi xây thành gặp trắc trở, Vua cầu thần Long Đỗ phù trợ định đô, xây dựng kinh thành mới đã được thần báo mộng thấy ngựa trắng. Dấu chân của ngựa trắng đã chỉ cho nhà vua biết phải xây thành Thăng Long ở những vị trí nào sẽ được bền vững. Khi xây xong thành nhà vua đã đặt tên cho đền là Bạch Mã và phong thần Long Đỗ là Thành hoàng Quốc đô Thăng Long.

Đền Bạch Mã xưa kia thuộc phường Hà Khẩu, tổng Hữu Túc, huyện Thọ Xương, phủ Hoài Đức – nơi cửa sông Tô Lịch. Đền được xây dựng vào năm 866 thờ Thần Long Đỗ, vị Thần đã phá phép thuật trấn yểm phong thủy nước nam của Cao Biền.

Đền Bạch Mã tọa lạc tại số 76 phố Hàng Buồm, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội ngày nay. Là Đông Trấn trong Thăng Long Tứ Trấn.

Sở hữu vẻ đẹp cổ kính, uy nghiêm, đền Voi Phục là Tây trấn một trong “Tứ trấn Thăng Long”, tọa lạc tại phố Kim Mã, phường Ngọc Khánh, quận Ba Đình, Hà Nội.

Ngôi đền là nơi thờ phụng thần Linh Lang Đại Vương - nhân vật lịch sử đã có công lao giúp vua Lý Thánh Tông đánh dẹp giặc Tống xâm lược và hy sinh. Để ghi nhớ công lao của hoàng tử, vua Lý Thánh Tông đã sắc phong “Thượng đẳng thần”. Năm 1065, Vua cho xây dựng đền thờ và tạc hai tượng voi đá quỳ trước cửa đền.

Đền Voi Phục có cảnh quan thoáng mát với các công trình kiến trúc, cổng tứ trụ, đi qua cổng tứ trụ là con đường rợp bóng cây, dài gần trăm mét dẫn vào trong đền. Tiền đường gồm ba gian, chính điện bày lỗ bộ, bên trái đặt trống đại, bên phải treo chuông đồng, hai đầu hiên có xây áp vào hai mái nhỏ che cặp ngựa tế hồng, bạch.

Ở trung đường, vị trí cao nhất chính giữa hậu cung là pho tượng Linh Lang Đại Vương tọa trên ngai lớn chạm khắc hình rồng, hoa lá công phu tinh xảo. Phía trước pho tượng là một hòn đá lớn được đặt trong hộp kính. Ngoài ra còn có các hoành phi, câu đối, nhang án, long ngai, cửa võng bát bửu cùng các đồ tế khí sơn son thếp vàng lộng lẫy.

Hàng năm, để tưởng nhớ tới công lao của thần Linh Lang Đại Vương, nhân dân địa phương tổ chức lễ hội đền Voi Phục vào các ngày 9, 10, 11/2 âm lịch.

Trấn Nam là đền Kim Liên (nay ở phường Phương Liên, Đống Đa, Hà Nội) thờ Cao Sơn Đại Vương. Đền được xây dựng từ thế kỷ 17.

Tương truyền, Cao Sơn đại vương là con trai của Lạc Long Quân và Âu Cơ, là một trong 50 người con theo mẹ lên núi, đã cùng Sơn Tinh (tức Thánh Tản Viên) chống lại Thủy Tinh mang lại sự bình yên cho muôn dân trăm họ.

Theo thư tịch cũ để lại thì đền Kim Liên được xây dựng từ thời vua Lý Thái Tổ nhằm để bảo vệ phía Nam kinh thành Thăng Long. Đến năm 1509, vua Lê Tương Dực đã cho xây dựng lại đền Kim Liên. Sau này, dân làng đã lập thêm cổng Tam Quan ở phía trước cổng đền và bổ sung các nếp nhà mới, tạo thành một ngôi đình làng, gọi là đình Kim Liên. Đền Kim Liên được xây dựng trên gò cao, từ dưới sân bước lên phải qua 9 bậc gạch.

Bắc Trấn là đền Quán Thánh thờ Huyền Thiên Trấn Vũ, đền được xây dựng từ thế kỷ thứ 10. Ngôi đền đối diện hồ Tây, tại ngã tư đường Thanh Niên với đường Quán Thánh, quận Ba Đình, Hà Nội. Cùng với đền Bạch Mã, đền Kim Liên, đền Voi Phục... ngôi đền là một trong Tứ Trấn Thăng Long được nhiều người tìm tới tham quan, chiêm bái.

Theo truyền thuyết từ xưa Huyền Thiên Trấn Vũ là Thần cai quản phương Bắc giúp dân trừ tà diệt yêu, trừ rùa thành tinh vào thời vua Hùng Vương thứ 14, trừ cáo chín đuôi ở Tây Hồ, giúp vua An Dương Vương trừ Bạch Kê Tinh để xây thành Cổ Loa, diệt Hồ Ly Tinh trên sông Hồng vào thời vua Lý Thánh Tông.

Đền được xây dựng vào năm 1160 dưới triều nhà Lý. Đây là nơi được xem là linh thiêng đến nỗi các đời vua Lê thường đến đây làm lễ cầu mưa mỗi khi hạn hán xảy ra

Năm 1823, vua Minh Mạng lên ngôi đổi tên đền là Trấn Vũ Quán. Sang thời vua Thiệu Trị năm 1842, thì đền đổi tên là Quán Thánh như bây giờ. Trong đền có pho tượng Trấn Vũ đúc năm 1677 bằng đồng đen cao 3,96m, nặng khoảng 4 tấn. Cùng được đúc với tượng là quả chuông cao tới gần 1,5m, hiện treo ở gác Tam quan.

Khánh Huy