Điều gì bí ẩn bên trong các ngôi mộ nhiều thế kỷ trước

Khám phá đặc biệt

Các nhà nghiên cứu đã khám nghiệm phần xương còn sót lại trong các ngôi mộ có niên đại từ thế kỷ 17 tại phía tây bắc Ba Lan và họ đã phỏng đoán rằng những ngôi mộ này là của ma cà rồng, nhưng trên thực tế là của các bệnh nhân mắc chứng tả, từ đó giải thích nguyên nhân những người dân làng phải sử dụng thêm các biện pháp đề phòng trong việc xử lý thi thể các nạn nhân. Theo một số tín ngưỡng, người xưa cho rằng nếu ai đó sống làm nhiều việc xấu sẽ biến thành ma cà rồng sau khi chết. Và để ngăn chặn không cho họ biến thành ma cà rồng và quay về gây hại cho người sống thì phải đâm vào ngực họ thanh sắt, thanh gỗ hay đặt viên đá dưới cằm người bị cho là ma cà rồng.

Ông Lesley Gregoricka thuộc trường ĐH South Alabama và các đồng nghiêp đã cho xuất bản một nghiên cứu trên tạp chí PLOS One, trong đó miêu tả chi tiết các ngôi mộ trấn tà bao gồm các nghi thức và vật phẩm được chế tạo để xua đuổi ma quỷ và cách họ liên hệ với câu chuyện ma cà rồng ở Đông Âu. Những ngôi mộ ma cà rồng như vậy xuất hiện chủ yếu vào thời kỳ hậu Trung cổ và trên khắp châu Âu, ví như ở Cộng hòa Séc, Slovakia, Ý, Ireland và Hy Lạp. Những thi thể được khai quật thường có những vật phẩm kỳ lạ được chôn cùng hay đặt bên trên thi thể. Một số bị cọc sắt xuyên qua thân người, trong khi số khác có gạch hoặc đá trong miệng. Một số được đặt hòn đá lên trên cổ. Những biểu tượng và cổ vật giải hạn này được sử dụng để trấn tà, vốn là một phong tục đã phổ biến trên khắp thế giới trong suốt chiều dài lịch sử. Sợi dây liên kết hầu hết những hình thức mai táng loại này, bao gồm những ngôi mộ tìm thấy tại Drawsko ở tây bắc Ba Lan là ở điểm những thi thể dường như đã trải qua dịch bệnh hay bệnh tật.

Trước đó, các nhà khảo cổ ở Bulgari cũng tuyên bố rằng họ đã tìm thấy hai bộ xương “ma cà rồng” được chôn chất ở gần một tu viện thuộc thị trấn Black Sea, Sozopol. Hai bộ xương này đều có niên đại hơn 800 tuổi. Hai nạn nhân đã bị hành quyết một cách man rợ bằng những chiếc gậy sắt nhọn đâm xuyên qua ngực. Trong những năm gần đây, các nhà khảo cổ ở Bulgari đã liên tục tìm được khoảng 100 bộ xương “ma cà rồng” như vậy. Cách hành quyết dã man đó là một tục lệ thường thấy ở Bulgari. Người dân nơi đây còn duy trì tục lệ này cho tới những năm 1910. Những câu chuyện truyền thuyết về ma cà rồng đã truyền cảm hứng cho hàng trăm bộ phim khai thác về một niềm tin vô căn cứ, mê tín dị đoan nhưng lại rất phổ biến ở châu Âu. Từ năm 1922 khi nền điện ảnh còn rất non nớt, người ta đã làm những bộ phim về ma cà rồng, tiêu biểu có bộ phim câm “Nosferatu”. Ngay trong thời hiện đại, đề tài này cũng vẫn thu hút được rất nhiều sự quan tâm, bằng chứng là sự thành công của loạt phim “Chạng vạng”.

Thậm chí cho tới tận hôm nay, ma cà rồng vẫn là nỗi ám ảnh vô lý trong tâm trí của nhiều người dân sinh sống ở những vùng xa xôi hẻo lánh nhất thuộc khu vực Đông Âu. Ở đây, người dân luôn trữ nhiều tỏi và những cây thánh giá ở trong nhà để xua đuổi ma cà rồng. Ngoài ra, người ta còn có tục lệ quật mộ của người chết lên và dùng giáo đâm xuyên qua tim để vĩnh viễn những linh hồn đã khuất không thể hồi sinh, làm hại người sống. Các nhà khảo cổ mới đây còn tìm thấy 3.000 ngôi mộ ở Séc, trong những ngôi mộ này, người chết bị đá đè nặng. Khi xưa, người ta làm vậy bởi luôn lo lắng, ám ảnh rằng người chết có thể sẽ sống dậy từ dưới mồ để làm hại người sống. Ở thời trung cổ, khi nhà thờ còn nắm giữ quyền lực tuyệt đối và những chuyện bất hạnh xảy ra đều được coi là do các thế lực siêu nhiên, hắc ám gây nên, người dân lúc đó lại càng u mê và thêu dệt nên nhiều câu chuyện rùng rợn về ma cà rồng, về người chết sống dậy. Các truyền thuyết về ma cà rồng được sinh ra từ Đông Âu, nơi người ta không tin vào phù thủy. Còn ở một số nước như Anh hay Đức, ma cà rồng lại không khiến người dân sợ hãi bằng phù thủy. Ở thế kỷ 18, khi các đế chế ở Tây Âu mở rộng và người dân Tây Âu bắt đầu sang định cư ở Trung và Đông Âu, họ mới bắt đầu biết tới và bị ảnh hưởng bởi những truyền thuyết về ma cà rồng.

Đi tìm nguyên nhân cho hình thức mai táng đặc biệt

Trên kênh Discovery News, trong giai đoạn giữa 2008 và 2012, 285 bộ xương người đã được khai quật ở Drawsko. Phần thi thể còn sót lại có niên đại từ thế kỷ 17 và 18 của những người cả nam và nữ ở mọi lứa tuổi. Trong số 285 ngôi mộ ma cà rồng, có một người nam trưởng thành, ba người nữ trưởng thành, và hai người trẻ – một người nam, người còn lại còn chưa xác định được giới tính. Gregoricka, trong nghiên cứu của tạp chí khoa học bình duyệt PLOS one, đã miêu tả các vụ mai táng như sau: “Trong số 6 người này, 5 người đã được mai táng với một cây lưỡi liềm đặt ngang cổ họng hay ngang bụng, để nếu họ cố gắng chui ra khỏi ngôi mộ, lưỡi liềm sẽ cắt rời đầu hoặc mổ bụng người đó.” Những thủ tục này là biện pháp xử lý thi thể có chủ ý, vì họ lo sợ những thi thể này có nguy cơ hóa thành ma cà rồng rồi trở lại ngôi làng để giết hại những người đang sống hay nguyền rủa những người khỏe mạnh.
Trong những cuộc khai quật trước đó, người ta nghi ngờ rằng thi thể của cái gọi là ma cà rồng có thể thuộc về những người nhập cư, và vì là người ngoài nên họ đã bị cho là tác nhân gây ra dịch bệnh đã cướp đi tính mạng của nhiều người mà chưa thể lý giải được vào thời điểm đó. Để kiểm nghiệm xem nếu những cuộc mai táng dạng trấn tà đã được áp dụng chủ yếu cho những người nhập cư, nhóm nghiên cứu đã phân tích những chiếc răng hàm vĩnh cửu của 60 cá nhân, bao gồm 6 thi thể “đặc biệt” hay kỳ dị (có khả năng biến thành ma cà rồng), sử dụng tỷ lệ đồng vị phóng xạ stronti từ men răng khảo cổ. Sau đó họ so sánh kết quả với đồng vị stronti của các loài động vật địa phương. Trái ngược với các phỏng đoán ban đầu, kết quả thí nghiệm cho thấy tất cả ma cà rồng đều là người dân địa phương và một số người nhập cư đều đã được mai táng bằng phong tục phổ biến giống như những dân làng khác.

Lý giải cho nguyên nhân những người dân làng lựa chọn một số người cho nghi thức mai táng đặc biệt này, nhóm nghiên cứu ngờ rằng đây rất có thể là dịch tả, vốn rất phổ biến và chưa được nhận thức đúng đắn vào thời điểm đó, đã thúc đẩy những người dân làng tiến hành các biện pháp để đảm bảo những người chết sẽ không đội mồ sống lại. Bệnh tả là một loại nhiễm khuẩn chết người lan truyền qua nước sinh hoạt bị nhiễm bẩn, nhưng do hiểu biết còn hạn chế vào thời điểm đó, loại bệnh này có thể đã được nhìn nhận là một dạng hiện tượng siêu nhiên mà chỉ có thể được ngăn chặn bằng các nghi thức và các thủ tục mai táng đặc biệt.

Trong một bản tóm tắt nghiên cứu, Gregoricka và các đồng sự cho rằng: “Những đợt dịch tả tàn phá hầu hết khu vực Đông Âu trong thế kỷ 17 có thể cung cấp cho chúng ta một lời giải thích khác cho nguyên nhân của những tập tục mai táng trấn tà này, vì người đầu tiên tử vong từ một đợt bùng phát dịch truyền nhiễm sẽ được coi là có nhiều khả năng biến đổi thành ma cà rồng hơn.” Tuy nhiên, cho đến hiện nay giả thuyết này vẫn còn bị bỏ ngỏ. Nhà nhân chủng học sinh vật Kristina Killgrove thừa nhận dịch tả có khả năng là lời giải đáp cho những ngôi mộ Ba Lan thời hậu Trung cổ, Kênh Discovery News cho hay. Tuy nhiên, cô lưu ý: “Thật không may khi bệnh tả không để lại dấu tích nào trên xương, nên không có khả năng xác nhận việc họ có mắc căn bệnh này hay không chỉ bằng cách quan sát phần xương còn sót lại”. Nhóm nghiên cứu từ trường ĐH South Alabama sẽ tiếp tục các nghiên cứu về những bộ xương này để xem nếu có thể tìm được lời giải đáp chân thực cho các ngôi mộ ma cà rồng hay không.

Thái Yên / PL&XH