Đến bao giờ bản thảo cuốn sách Voynich thôi bí ẩn?

Cuốn sách đặc biệt

Bản thảo Voynich là cuốn sách bí ẩn nhất thế giới. Các thông điệp bên trong bản thảo vẫn còn là bí ẩn đối với các nhà toán học, ngôn ngữ học trong một thế kỷ qua. Đối với nhiều người thì cái gọi là cuốn sách Voynich là một trò đùa, một sự lừa bịp, nhưng một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí PloS One cho thấy bản thảo này có thể chứa đựng một thông điệp đặc biệt. Các nhà khoa học nói rằng họ tìm thấy mẫu của ngôn ngữ và tin rằng đó là những từ có ý nghĩa trong văn bản. Cuốn sách có niên đại vào đầu những năm 1400 nhưng nó đã biến mất một cách bí ẩn cho đến năm 1912, một nhà buôn sách cổ là Wilfrid Voynich đã mua được nó cùng một số ấn phẩm đã qua sử dụng ở Ý. Trong cuốn sách có một bức thư được viết năm 1666, gửi từ một người có tên là Joannes Marcus Marci tới Althanasius Kircher, hé lộ những mảnh ghép còn thiếu về sự ra đời của cuốn sách. Theo như bức thư ấy, chủ nhân từng sở hữu bản thảo Voynich là Hoàng đế Rudolph II. Vào thời đó, đây là một ông vua cực kỳ mê sưu tầm đồ cổ, ông tới Prague (Cộng hòa Czech ngày nay) và đã mua cuốn sách này với giá không tưởng là 600 đồng ducat, tương đương 3,5kg vàng. Sau khi đức vua qua đời, cuốn sách quý rơi vào tay nhiều học giả cũng như những thương nhân khác nhau và bỗng nhiên biến mất vào thế kỷ thứ XVII trước khi gặp được Wilfrid Voynich. Cuốn sách cũng vì thế mà mang tên ông.

Có được cuốn sách, Voynich đã tìm cách để bán nó bởi ông cho rằng, đây là một tư liệu cổ quý giá, song cho tới tận khi qua đời, ông vẫn chưa thể bán nó với cái giá mong muốn. Vợ ông mất, cuốn sách được một người buôn sách cổ ở New York (Mỹ) là Hans Kraus mua với giá 24.500 USD. Năm 1969, sách được tặng cho ĐH Yale (Mỹ) và “định cư” ở đó cho tới nay. Được biết, cuốn sách không có tiêu đề, là một bản thảo chép tay từ bút lông với mực chấm thời Trung cổ. Sách có khổ 23,5 x 16,2 x 5cm, gồm khoảng 240 trang giấy giả da. Theo những nghiên cứu về bản thảo Voynich, người ta cho rằng, ban đầu sách có khoảng 272 trang song đã bị mất tích khi qua tay các chủ nhân khác nhau. Thứ tự xuất hiện các trang cũng là một điều để lại nhiều nghi vấn về việc liệu cuốn sách có bị sửa đổi so với nguyên gốc của nó hay không. Tuy là bản thảo chép tay song các nhà khoa học khẳng định rằng, không có một lỗi chính tả hay gạch xóa trong bản thảo Voynich. Điều đó chứng tỏ tác giả cuốn sách đã cân nhắc rất kĩ lưỡng trước khi đặt bút. Chủ đề trong cuốn sách cũng đa dạng, phong phú với nhiều hình ảnh về các lĩnh vực chiêm tinh, y khoa, sinh vật... Nhiều người cho rằng, đây có thể là tác phẩm của các tu sĩ dòng Phan-xi-cô và nhà bác học đại tài Roger Bacon.

Điểm nổi bật khiến bản thảo Voynich trở thành cuốn sách bí ẩn nhất trong lịch sử nhân loại nằm ở những dòng chữ chép tay và hình ảnh trong cuốn sách. Đây là những ký tự được mã hóa khó đọc nhất trên thế giới. Trong bản thảo Voynich, tác giả sử dụng những chữ viết mật mã, có nét hao hao giống chữ cái hệ La-tinh song thực ra nghiên cứu kỹ lại không phải. Việc cuốn sách thực sự có chứa ý nghĩa hay không là vấn đề mà giới khoa học đã tranh cãi rất nhiều. Điển hình là năm 1919, giáo sư triết học William Romaine Newbold (ĐH Pennsylvania) đã công bố rằng, ông đã phá giải thành công mật mã trong bản thảo chép tay cổ xưa. Theo đó, ông khẳng định nhà khoa học Trung cổ - Roger Bacon đã chế tạo ra kính hiển vi, kính viễn vọng trước cả Galilei và Newton nhiều thế kỷ. Tuy nhiên, phương pháp giải mã của Newbold là hoàn toàn dựa theo suy diễn. Năm 1931, giáo sư John Manly (ĐH Chicago - Mỹ) đã chứng minh được điều trên. Có thể hiểu là với cách làm của Newbold, cuốn sách sẽ cho ra những gì mà bạn nghĩ trong đầu mình.

Hình ảnh và chữ viết kỳ lạ trong bản thảo cuốn sách Voynich. Ảnh tư liệu

Giải mật hay chờ tương lai?

Trong quá khứ cuốn sách Voynich đã từng được một nhóm các nhà giải mã xuất sắc hồi chiến tranh thế giới thứ 2 nghiên cứu. Nhóm này đã rất thành công trong việc giải mã các bức điện mật của đối phương. Nhưng, với bản thảo này thì họ chịu thua vì không tìm thấy ý nghĩa trong văn bản. Tiến sĩ Marcelo Montemurro, nhà vật lý lý thuyết tại ĐH Manchester (Anh), đã dành nhiều năm dùng mô hình của mình để phân tích ngôn ngữ. Ông hy vọng sẽ làm sáng tỏ những bí ẩn của bản thảo và tin rằng nghiên cứu của mình đang có những bước tiến quan trọng. Hãng tin BBC dẫn lời Montemurro cho biết đây là văn bản duy nhất, không có công trình nào tương tự và tất cả các nỗ lực giải mã nó trước đó đều thất bại. Ông tin rằng nó có cấu trúc ngôn ngữ và có ý nghĩa. Tiến sĩ Montemurro đã cùng một đồng nghiệp sử dụng phương pháp thống kê trên máy tính để phân tích các trang văn bản. Đây là phương pháp đã từng được dùng đối với các ngôn ngữ khác. Họ tập trung vào mô hình để tìm trình tự sắp xếp của các từ để mong rằng qua đó trích xuất ý nghĩa nội dung mà cuốn sách mang trong nó. Trong cuốn sách, ngoài hệ thống chữ viết kỳ lạ ra còn là những hình ảnh thuộc đủ các lĩnh vực: sinh vật học, sinh sản, nấu ăn... Những gì mà nó "phơi bày" trước mắt người đọc chúng ta vẫn là một điều huyền bí còn để ngỏ. Marcelo Montemurro cho biết: “Văn bản được viết trong cuốn sách rất đặc biệt, không có một tài liệu lịch sử nào sử dụng thứ chữ viết tương tự như vậy, trước đây, mọi nỗ lực giải mã nó đều đã thất bại. Tuy vậy, tuyệt đối không thể nói cuốn sách này là vô nghĩa hay là một trò đùa tai quái của người xưa bởi tôi đã tìm thấy trong đó một vài cấu trúc ngôn ngữ có ý nghĩa”.

Nhà nghiên cứu mật mã Klaus Schmeh cũng đồng tình: “Trước đây đã có hàng chục cuộc nghiên cứu chính thức được tiến hành đối với cuốn sách Voynich, kết quả của đa số những cuộc nghiên cứu này đều khẳng định ngôn ngữ được sử dụng trong cuốn sách có nhiều nét tương đồng với ngôn ngữ thông thường của loài người”. Tuy vậy, các nhà khoa học vẫn không thể tìm ra manh mối để dịch nghĩa cuốn sách này. Có vô số những văn bản được viết dưới đạng mật mã kể từ thời Trung Cổ và tất cả chúng đều có thể giải mã. Một khi các nhà nghiên cứu có thể tìm được một cuốn sách nguyên vẹn, như cuốn sách Voynich, mọi việc sẽ trở nên rất dễ dàng bởi họ có được nhiều thông tin để phân tích, so sánh. Nhưng riêng cuốn sách Voynich, trong hơn một thế kỷ qua, người ta vẫn chưa thể giải mã nổi nên nhiều nhà nghiên cứu mật mã bắt đầu tin rằng đây là một trò đùa của người xưa để lại. Giáo sư Gordon Rugg, một nhà toán học đến từ trường ĐH Keele (Anh) thậm chí đã sáng tạo ra một bảng mật mã giống với cuốn sách Voynich và viết những đoạn văn bản bằng chính những ký tự đó theo quy luật do ông đặt ra. Đó là một bằng chứng cho thấy việc cuốn Voynich có mang ý nghĩa là hoàn toàn có thể.

Cũng bởi mức độ “khó nhằn” của cuốn sách Voynich, các nhà nghiên cứu đều tin rằng nó là một thứ ngôn ngữ đặc biệt, được chủ định sáng tạo ra để viết nên cuốn sách này. Thứ ngôn ngữ được sử dụng trong đó không phải ngôn ngữ tự nhiên được hình thành do quá trình tiến hóa của loài người. Đằng sau đó là cả một câu chuyện dài với vô vàn bí ẩn cuốn hút các thế hệ nhà nghiên cứu mật mã suốt hơn 100 năm qua. Tuy vậy, cho tới hôm nay, các nhà khoa học đều phải chấp nhận rằng có lẽ chúng ta sẽ không bao giờ giải mã được cuốn sách bí ẩn nhất của nhân loại. Như vậy, có thể nói, cuốn bản thảo Voynich là văn kiện cổ kỳ bí nhất trong lịch sử nhân loại. Đọc được nó tưởng chừng là một công việc bất khả thi. Những gì mà nó “phơi bày” trước mắt người đọc chúng ta vẫn là một điều huyền bí còn để ngỏ, chờ đợi được tiết lộ vào thời điểm không xác định trong tương lai.

Thủy Liên