COP30: Hợp tác khí hậu vẫn bền vững giữa chia rẽ địa chính trị toàn cầu

Hội nghị COP30 đạt được những cột mốc quan trong về chống biến đổi khí hậu.

Đây là nhận định quan trọng được đưa ra bởi Thư ký điều hành Công ước khung Liên Hợp quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC), ông Simon Stiell, trong báo cáo đánh giá tổng kết hội nghị.

Theo ông Simon Stiell, COP30 diễn ra vào thời điểm sự phủ nhận, chia rẽ và cạnh tranh địa chính trị đang lan rộng, khiến nỗ lực hợp tác quốc tế trở nên phức tạp hơn bao giờ hết. Sự cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc, những bất đồng trong vấn đề tài chính khí hậu và áp lực từ các nền kinh tế năng lượng hóa thạch đã đặt ra thách thức lớn cho quá trình đàm phán.

Tuy nhiên, vượt lên trên những khác biệt đó, gần 200 quốc gia vẫn thể hiện quyết tâm tiếp tục theo đuổi mục tiêu chung giữ mức tăng nhiệt toàn cầu không quá 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Đây được xem là một tín hiệu tích cực trong bối cảnh khủng hoảng khí hậu đang diễn biến ngày một nghiêm trọng, với tần suất thiên tai cực đoan gia tăng trên toàn cầu.

Trong hai tuần thảo luận căng thẳng và kéo dài hơn dự kiến, COP30 đã ghi nhận nhiều bước tiến quan trọng dù vẫn còn những điểm chưa đạt kỳ vọng.

Các quốc gia đã đạt được thống nhất về việc thúc đẩy quá trình chuyển đổi công bằng hướng tới nền kinh tế phát thải thấp. Đây là bước tiến quan trọng, bởi nó gắn kết trách nhiệm giảm phát thải với các chính sách đảm bảo công bằng xã hội, hỗ trợ người lao động và cộng đồng dễ bị tổn thương trong quá trình chuyển đổi năng lượng.

Một trong những điểm sáng của COP30 là cam kết mạnh mẽ về tài chính khí hậu. Các nước phát triển đã đồng ý tăng gấp ba mức tài chính dành cho thích ứng – lĩnh vực vốn luôn thiếu hụt nguồn lực so với nhu cầu thực tế.

Sự gia tăng này nhằm hỗ trợ nhiều hơn cho các quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi thiên tai khí hậu như ngập lụt, hạn hán, nước biển dâng hay bão mạnh, đặc biệt là các quốc đảo nhỏ và những quốc gia thu nhập thấp.

Thỏa thuận cuối cùng tại COP30 cũng bao gồm một sáng kiến cho phép các quốc gia hợp tác trên cơ sở tự nguyện nhằm giảm lượng khí thải carbon. Cơ chế này được kỳ vọng thúc đẩy các thị trường carbon minh bạch, hiệu quả và mang lại lợi ích thực chất cho các chương trình giảm phát thải.

Dù COP28 tại Dubai từng đánh dấu mốc lịch sử khi tất cả các quốc gia đồng thuận với mục tiêu chuyển dịch khỏi nhiên liệu hóa thạch, khái niệm này lại không xuất hiện trong văn kiện chính thức của COP30. Điều này phản ánh những bất đồng sâu sắc về tốc độ và phương thức chuyển đổi năng lượng giữa các nước xuất khẩu dầu mỏ và những nền kinh tế phát triển định hướng xanh.

Liên minh các quốc đảo nhỏ (AOSIS), đại diện cho 39 quốc gia và vùng lãnh thổ chịu nguy cơ cao nhất từ biến đổi khí hậu, nhận định thỏa thuận tại COP30 chưa hoàn hảo nhưng vẫn là một bước tiến đáng ghi nhận.

Theo AOSIS, kết quả hội nghị phản ánh sự thúc đẩy chủ nghĩa đa phương, cho phép mọi quốc gia dù lớn hay nhỏ được lên tiếng, trao đổi quan điểm và đóng góp vào giải pháp chung. Đây được xem là minh chứng cho nỗ lực duy trì một trật tự hợp tác quốc tế trong lĩnh vực khí hậu, nơi các quốc gia dễ tổn thương vẫn có vai trò đáng kể.

Ông Simon Stiell nhấn mạnh quá trình chuyển đổi toàn cầu sang nền kinh tế phát thải thấp là “không thể đảo ngược” và “là xu hướng của tương lai”. Theo ông, thành công của COP30 nằm ở việc duy trì được động lực hợp tác, tạo nền tảng để các quốc gia đẩy nhanh triển khai các kế hoạch khí hậu quốc gia trong thập kỷ tới.

Việc thực thi các cam kết sau COP30 dự kiến sẽ là thách thức lớn, khi bài toán tài chính, công nghệ và năng lực ứng phó vẫn còn nhiều khoảng trống. Tuy nhiên, các cam kết mới đặc biệt liên quan đến chuyển đổi công bằng và tài chính thích ứng được kỳ vọng sẽ tạo áp lực mạnh mẽ nhằm thúc đẩy hành động khí hậu ở cấp quốc gia và khu vực.

Hội nghị tại Belem kết thúc với nhiều kỳ vọng nhưng cũng không ít lo ngại. Việc thiếu những cam kết rõ ràng hơn về giảm nhanh và triệt để nhiên liệu hóa thạch vẫn là điểm yếu được nhiều tổ chức môi trường và các quốc gia dễ tổn thương chỉ ra.

Tuy vậy, giữa bối cảnh thế giới phân cực sâu sắc, việc gần 200 quốc gia duy trì được tinh thần hợp tác, dù không đạt mức lý tưởng đã là một tín hiệu quan trọng cho tương lai hành động khí hậu toàn cầu.

COP30 khép lại, nhưng câu hỏi lớn về khả năng hiện thực hóa các cam kết vẫn còn ở phía trước. Nhiều chuyên gia nhận định năm 2025 sẽ là giai đoạn then chốt khi các quốc gia bắt đầu cập nhật kế hoạch khí hậu mới, phù hợp với các yêu cầu về cắt giảm phát thải sâu và nhanh hơn.

	COP30 khai mạc tại Brazil: Thúc đẩy tài chính khí hậu, kêu gọi hành động toàn cầu chống biến đổi khí hậu
	Nga giới thiệu mô hình phục hồi hệ sinh thái toàn diện tại COP30