Cách làm bánh trung thu đặc biệt của người Giáy

Theo chân cô gái dân tộc Giáy Nguyễn Ngọc Hướng khám phá tour trải nghiệm văn hóa vùng đất Sa Pa trong chủ đề “Hương Trăng” qua ứng dụng Zoom trực tuyến, tôi thực sự bất ngờ khi được “mục sở thị” cách làm bánh trung thu đặc biệt của người Giáy qua màn hình máy tính.

Ngọc Hướng kể, năm nay, do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 nên xã Tả Van không tổ chức rộn ràng như mọi năm nhưng mỗi gia đình người Giáy vẫn làm bánh và dạy các bé làm đèn ông sao rồi đón trăng phá cỗ.

Đều đặn hằng năm cứ đến độ cận ngày rằm tháng Tám, những bà mẹ người dân tộc Giáy lại tất bật chuẩn bị nguyên liệu cho mùa làm bánh trung thu cổ truyền. Nguyên liệu thường khá đơn giản chỉ vài cân bột mì được xay nhuyễn, đỗ xanh, đường, hương liệu, các loại lá nhuộm màu… điều đặc biệt là việc làm bánh hoàn toàn bằng thủ công.

Ngay từ sáng sớm, các chị em trong nhà đã đi hái lá nếp cẩm được mọc rải rác xung quanh khu nhà. Đối với người Giáy, lá nếp cẩm là loại lá gắn bó trong bữa ăn hằng ngày của họ. Không chỉ để nhuộm màu tím cho thức ăn, đồ xôi, làm bánh, lá nếp cẩm còn được người Giáy nhuộm vải mặc.

Sau khi hái xong lá nếp cẩm sẽ ngắt thêm một nắm lá chanh để tạo hương vị đặc trưng của nhân bánh. Tôi đã từng thưởng thức bánh trung thu tại các tiệm bánh cổ truyền Hà Nội (phố Thụy Khuê, quận Tây Hồ) cũng thấy điểm xuyết những lá chanh nhỏ giữa nhân bánh, vì vậy khi được giới thiệu về nhân bánh nàycủa người Giáy tôi không lấy làm lạ. Chỉ hiếu kỳ là cách người Giáy nướng bánh trung thu bằng nồi gang trên bếp lửa.

Sau khi hoàn thành công đoạn làm nhân bánh từ đậu xanh được hấp chín trộn cùng với nước đường và lá chanh sẽ được bàn tay khéo léo của vo từng viên tròn. Kế bên là thau bột mì nhỏ được nhào sẵn bột trộn cùng nước cốt dừa, dầu chuối, sữa đặc. Thứ bột được nhào nhuyễn, kết dính suốt 2 giờ đồng hồ. Đây là lý do loại bánh trung thu là loại bánh khó làm nhất của người Giáy.

Sau đó, “thợ làm bánh” khéo léo cán bột thành từng lớp mỏng và đặt từng nhân bánh đầu xanh rồi vo tròn. Kế tiếp là in hoa văn cho bánh trung thu bằng dụng cụ in là hộp nhựa.

Một số hình ảnh về món bánh Trung thu đặc biệt này:

Thành phẩm cho 5kg bột mì làm nhân bánh. Chỉ có điều, cách nướng bánh trung thu của người Giáy ở Tả Văn đơn giản đến bất ngờ. Đó là nướng bánh trung thu bằng nồi gang trên bếp củi. Nồi gang được đặt lên bếp lửa để tạo độ nóng nhất định đáy nồi, sau đó được quét thêm chút dầu ăn (có thể thay thế mật ong) rồi xếp bánh vào.

Bánh trung thu của người dân tộc Giáy bản Tả Van, thị trấn Sa Pa được nướng bằng nồi gang trên bếp củi. Việc nướng bánh được duy trì độ lửa vừa phải để có đủ nhiệt độ cho bánh chín mà không làm bánh bị cháy xém. Người đun bếp vừa nhóm lửa đều, vừa đặt những củi lửa đang rực cháy đặt trên mặt nắp vung để tạo hơi nóng cho bánh chín đều cả hai mặt.

Bánh trung thu chín có màu vàng ruộm đẹp mắt, vỏ bánh thơm phức mùi nếp, mùi dầu chuối, cốt dừa. Hương vị nhân bánh đậu xanh dậy mùi lá chanh thơm lừng lan tỏa khắp gian phòng. (Ảnh: Ngọc Hướng)

Bánh trung thu thưởng thức cùng trà nóng mang hương vị đặc trưng của mùa Tết trông trăng. Thưởng thức bánh trung thu cùng cốc trà nghi ngút khói trước sân nhà trong tiết trời mùa thu cùng với nụ cười rạng rỡ của những em nhỏ đã mang tới cảm giác an yên, dễ chịu cho mỗi du khách trong dịp Tết trung thu đang đến gần.