Bí ẩn gì đằng sau địa danh khiến các nhà khoa học kinh ngạc

Điều đặc biệt từ công trình đặc biệt

Giới khoa học và khảo cổ đang đau đầu nhức óc tìm cách hiểu được làm cách nào các công trình cổ đại đáng kinh ngạc Sacsayhuaman ở Peru, được dựng lập. Được biết, kiến trúc kỳ vĩ này được cấu tạo từ các tảng đá lớn, đồ sộ đến nỗi máy móc hiện đại cũng khó có thể di chuyển và sắp đặt vào vị trí thích hợp. Pháo đài Sacsayhuaman, một tàn tích Inca ở độ cao 3.701m, nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng những tàn tích của Sacsayhuaman thực chất có từ thời điểm trước Đế chế Inca. Những bức tường này được cho là đã xây dựng bởi nền văn hóa Killke vào khoảng thế kỷ 12 (văn hóa Killke chiếm đóng ở Nam Mỹ, phát triển rực rỡ quanh khu vực Cusco của Peru từ năm 900 đến 1200 sau Công nguyên, trước khi có sự chiếm của người Inca vào thế kỷ 13). Từ đây, Đế chế Inca bắt đầu cho xây dựng lại và hoàn chỉnh toàn bộ công trình trong suốt 60 năm với sự tham gia của khoảng 20.000 đến 30.000 nhân công. Đây là một bức tường được sắp xếp rất phức tạp với nhiều điều kì bí, gần TP cổ Cusco (Peru). Công trình này mang dáng dấp của một pháo đài rộng lớn được xây dựng bằng những phiến đá khổng lồ nặng trên 300 tấn. Ba bức tường Sacsayhuaman dày khoảng 400m và cao 6m. Có đến 6000 khối đá đã được dùng để xây dựng.

Cách thức di chuyển những phiến đá cổ này rất thú vị. Một trong những phiến đá to nhất đã được di chuyển hơn 80km dọc theo những dãy núi với địa hình hiểm trở. Khoa học hiện đại chưa thể lý giải nổi vào thời ấy các cư dân ở đây đã dùng kỹ thuật gì mà từ bãi đá họ chọn ra những tảng đá lớn nặng tới hơn 150 tấn, sau đó vận chuyển tới một nơi rất xa để tiến hành gia công đục đẽo pháo đài phòng ngự Sacsayhuaman. Khi đã đục đẽo đủ 4 tầng, họ chuyển pháo đài về đặt trong một núi lửa. Tảng đá khổng lồ này đã được điêu khắc tinh xảo và tỉ mỉ, có hình thang và sườn dốc, có hốc mắt và đường hoa văn hình xoắn ốc trang trí, làm nên một thứ vật liệu xây dựng vô tiền khoáng hậu, phản ánh cái thú nhàn tản của người Inca cổ.

Tàn tích còn lưu giữ cho đến ngày nay là các bức tường bên ngoài, được xây dựng một cách kiên cố theo một mô hình ngoằn ngoèo nằm ở ba cấp bậc khác nhau. Giống như nhiều công trình xây dựng khác của Đế chế Inca, những bức tường này được xây dựng rất lớn. Các tảng đá có hình dạng không đồng đều nhưng khi đặt chúng lại với nhau lại cực kỳ phù hợp, vừa vặn giống như một trò chơi ghép hình. Các tảng đá được xếp chồng lên nhau không cần trát vữa, thậm chí vừa vặn đến mức ngay cả một tờ giấy cũng không thể lọt qua được các khe hở và đủ chắc chắn để chống chọi lại với những trận động đất lớn. Các chuyên gia đều phải thừa nhận công trình này là một ví dụ xuất sắc của nghệ thuật tạo hình, dù vẫn còn nhiều tranh cãi không dứt về cách thức xây dựng. Khi người Tây Ban Nha chiếm đóng TP Cusco vào những năm 1500, họ bắt đầu phá dỡ công trình này, gỡ bỏ và mang những tảng đá đi xây dựng TP mới cùng nhà cho cửa cho giới thượng lưu Tây Ban Nha.

Ngày nay, những khối đá đang nằm yên tại địa điểm này chính là những khối đá quá lớn mà họ không thể di chuyển được. Những gì còn sót lại của công trình này chỉ chiếm khoảng 1/4 diện tích ban đầu với sức chứa lên tới hơn 10.000 người. Những bí ẩn xung quanh kiến trúc của pháo đài Sacsayhuaman đã làm cho TP cổ Cusco trở nên nổi tiếng. Khu vực này vẫn còn một những vùng rộng lớn khác, để những nhà kiến trúc và khảo cổ ngày nay có thể mở mang tầm mắt, tiếp tục hé lộ những bí ẩn. Năm 2008, một đền thờ đã tình cờ được phát hiện tại đây, với niên đại ước tính từ khoảng năm 900 đến 1200 sau Công nguyên. Một số kết quả điều tra gần đây cho thấy tàn tích Sacsayhuaman có thể là một ngôi đền rất lớn dùng để tế thần Mặt trời. Một số nhà sử học thời xưa của Tây Ban Nha đã viết rằng: những bức tường bên ngoài công trình này được xây dựng bởi quỷ dữ. Họ cũng tin rằng những người ngoài hành tinh đã tới trợ giúp, hoặc dạy người Inca cách thức vận chuyển đá để xây dựng nên pháo đài Sacsayhuaman này…

Bức tường đá Sacsayhuaman cho đến giờ vẫn còn là những bí ẩn đối với các nhà khoa học bởi cách nó được tạo ra.

Ảnh tư liệu

Giả thuyết của các nhà khoa học

Theo các nhà nghiên cứu Jan Peter de Jong, Christopher Jordan và Jesus Gamarra, dãy tường đá granit ở TP Cusco cho thấy dấu tích được nung nóng đến một mức nhiệt rất cao và thủy tinh hóa, khiến lớp bề mặt bên ngoài biến đổi thành thủy tinh rất nhẵn mịn. Dựa trên quan sát này, họ đi đến kết luận rằng, một loại thiết bị công nghệ cao đã được dùng để nung chảy các khối đá, sau đó chúng được đặt cạnh các khối đa giác cưa soi đã được đặt sẵn tại vị trí để tự nguội dần. Khối đá mới sẽ nằm áp sát cố định, với độ chính xác gần như hoàn hảo, vào những tảng đá này-nhưng nó là một khối đá granit riêng biệt, tách rời. Cứ tiếp tục như vậy, nhiều khối đá khác sẽ được nung chảy rồi cài vào các vị trí ăn khớp nhau xung quanh khối đá granit trước đó, từ đó tạo nên bức tường.

Theo giả thuyết này, vẫn cần đến máy cưa và máy khoan điện để cắt và tạo hình các khối đá khi dựng lập các bức tường, tác giả David Hatcher Childress nhận định trong cuốn Công nghệ cổ đại ở Peru và Bolivia. Hai nhà nghiên cứu Jong và Jordan cho rằng một số nền văn minh cổ đại trên thế giới đã biết đến công nghệ nung chảy đá. Họ cũng cho biết “các khối đá trên một số con phố cổ ở Cusco đã được thủy tinh hóa bằng nhiệt độ cao để tạo cho chúng kết cấu thủy tinh bề mặt rất đặc thù. Jordon, de Jong và Gamarra cho biết mức nhiệt cần phải cán mốc 1.100 độ C, và rằng vô số di chỉ khảo cổ xung quanh Cusco, bao gồm Sacsayhuaman và Qenko, đều cho thấy vết tích của quá trình thủy tinh hóa”. Cũng có dấu hiệu cho thấy người Peru cổ đại đã tìm được một loài thực vật, với nước nhựa có khả năng biến đá cứng thành mềm như đất sét để tùy ý nhào nặn.

Trong cuốn sách Cuộc thám hiểm Fawcett: Hành trình đến TP thất lạc Z, Đại tá Fawcett kể rằng ông từng nghe đến chuyện dùng một loại chất lỏng để biến đá cứng thành mềm như đất sét, rồi nhào nặn lắp ghép chúng cho khớp lại với nhau. Brian Fawcett, người biên tập cuốn sách của cha ông, kể lại câu chuyện sau đây trong phần chú thích cuối trang: Một người bạn của ông, làm việc ở một khu mỏ cao hơn 4.000 m tại thị trấn Cerro di Pasco ở miền trung Peru, đã tìm thấy một cái lọ trong một ngôi mộ thời Inca hoặc tiền Inca. Ông đập vỡ dấu sáp niêm phong cổ đại còn nguyên vẹn để mở nắp lọ, đinh ninh rằng đây là chicha, một thức uống có cồn. Sau đó, cái lọ này đã tình cờ va phải một tảng đá.

Đại tá Fawcett nói :“Khoảng 10 phút sau tôi cúi xuống tảng đá để xem thử vũng chất lỏng bị tràn. Không có vũng chất lỏng nào ở đó. Không chỉ vậy, tảng đá bên dưới vũng chất lỏng “biến mất tăm”, đã đột ngột trở nên mềm như xi măng ướt! Như thể tảng đá đã tan chảy, như sáp dưới ảnh hưởng của nhiệt độ”. Ông cho rằng dường như loài thực vật này có thể được tìm thấy trên sông Pyrene ở Peru và miêu tả nó có lá màu đỏ đậm và cao khoảng 30cm. Theo một câu chuyện khác, một nhà sinh học đang quan sát một con chim kỳ lạ ở Amazon. Ông quan sát nó làm tổ trên mặt đá bằng cách chà xát đá với một cành cây non. Nhựa cây rỉ ra khiến tảng đá phân hủy, tạo nên một chỗ lõm mà con chim có thể dùng làm tổ”. Đối với một số người, đây có thể là một ý tưởng xa vời khi cho rằng nhựa từ một loài cây có thể giúp người Peru cổ đại dựng nên những công trình đáng kinh ngạc như di chỉ Sacsayhuaman. Tuy nhiên, vì các nhà khoa học hiện vẫn chưa thể giải thích được cách thức các công trình cự thạch ở Peru cũng như nhiều nơi khác trên thế giới được xây dựng, do đó chúng ta không nên phủ nhận bất kỳ ý tưởng nào. Jean-Pierre Protzen, một nhà nghiên cứu người Pháp đã nhiều lần thử tái dựng “công trình Sacsayhuaman và Ollantaytambo. Ông đã dành nhiều tháng xung quanh Cusco, thử nghiệm các phương pháp khác nhau để tạo hình và ghép khớp cùng loại đá được sử dụng bởi người Inca. Ông nhận thấy rằng, để khai thác và tạo hình đá, có thể sử dụng loại búa đá được tìm thấy rất nhiều trong khu vực. Việc ghép khớp chính xác các tảng đá là một vấn đề tương đối đơn giản, ông cho hay.

Ông nện búa để tạo các chỗ lõm, rồi mò mẫm ghép thử các tảng đá mới cho tới khi tìm được một tảng đá ghép tương đối vừa. Sau đó ông liên tục nâng nhấc và ghép các tảng đá lại với nhau, rồi đẽo gọt chỗ mặt tiếp giáp giữa chúng từng chút từng chút một, cho tới khi chúng hoàn toàn ăn khớp. Quá trình này rất tốn thời gian, nhưng nó đơn giản và thật sự có hiệu quả”. Ông kết luận rằng vẫn còn rất nhiều ẩn đố chưa có lời giải. Ví như, ông vẫn chưa thể hiểu được cách thức những thợ xây di chuyển và sắp đặt các khối đá lớn hơn, vốn có kích thước vượt quá một người trưởng thành bình thường. Nỗ lực của ông phản ánh một quá trình nghiên cứu tốt, và rằng khoa học hiện đại vẫn không thể giải thích hay tái lập các công trình kỳ tích được phát hiện tại hai di chỉ Sacsayhuaman và Ollantaytambo. Ông cũng phát hiện thấy các vết cắt trên một số tảng đá là rất tương đồng với phần chóp tháp của di chỉ đài tưởng niệm chưa hoàn thiện tại Aswan, Ai Cập. Dù đã có những giả thuyết được đưa ra, thế nhưng vẫn còn không ít tranh luận giữa các nhà khoa học, và dẫu sao thì phương thức xây dựng một số công trình cự thạch cho đến giờ vẫn còn là một bí ẩn cổ đại chưa có được lời giải thỏa đáng nhất và công trình Sacsayhuaman cũng không nằm ngoài điều đó.