Bài cuối: Không phải vì các tổ chức tín dụng phạm luật mà người vay có quyền xù nợ

Các đối tượng trong đường dây tín dụng đen bị bắt hồi tháng 5/2022

Hành vi sử dụng thông tin giả mạo để vay tiền qua app là phạm pháp

Theo luật sư Nguyễn Phương Tuyến, thực tế việc vay dễ dàng, chứng minh nhân thân đơn giản, số tiền giải ngân nhanh chóng thế nhưng khi vay ở các app, web này, người vay thường sẽ phải chấp nhận mức lãi suất rất cao.

Việc vay mượn nhiều từ nhiều nguồn với lãi suất cao sẽ khiến người vay đôi khi không trả được đúng hẹn hoặc không còn khả năng trả nợ. Lúc này, bên cho vay sẽ truy cập theo danh bạ, lấy số điện thoại để gọi điện quấy nhiễu bất kể ngày đêm, khủng bố tinh thần người vay cùng gia đình, bạn bè của người đó, mục đích gây sức ép để họ phải tác động buộc người vay phải trả tiền.

Cũng theo luật sư Tuyến, việc cho vay với lãi suất khủng, các tổ chức tín dụng cho vay qua app, qua web đã phạm vào Điều 201, Bộ luật hình sự 2015, quy định về Tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự. Với tội danh này, người phạm tội có thể bị phạt tiền từ 50 triệu đến 200 triệu đồng hoặc cải tạo không giam giữ đến 3 năm.

Bên cạnh đó, việc bên cho vay qua app, web đòi nợ đến hạn bằng cách quấy rối điện thoại những người không liên quan đến khoản vay, là hành vi vi phạm pháp luật. Theo quy định tại Thông tư 18/2019/TT-NHNN, các công ty tài chính không được gọi điện cho người thân của khách hàng vay để đôn đốc, thu hồi nợ. Còn theo điểm g, khoản 3, Điều 102, Nghị định 15/2020/NĐ-CP thì hành vi sử dụng thông tin số nhằm đe dọa, quấy rối người khác sẽ bị phạt từ 10 - 20 triệu đồng.

Tuy nhiên, không phải vì các tổ chức tín dụng vi phạm luật mà người cho vay cũng dựa vào đó để xù nợ. Hành vi sử dụng thông tin giả mạo để vay tiền qua app, web rồi quỵt nợ có dấu hiệu của tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo quy định tại Điều 174, Bộ Luật hình sự năm 2015.

Hoạt động tín dụng đen núp bóng hiệu cầm đồ

Về việc giải ngân qua đối tác là các công ty hoạt động lĩnh vực cầm đồ thực tế là hành vi có dấu hiệu lách luật. Mặc dù theo quy định của pháp luật, dịch vụ cầm đồ được định nghĩa là “dịch vụ cho vay tiền mà người vay tiền phải có tài sản hợp pháp mang đến cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ để cầm cố”. Tuy nhiên, thực tế với các vụ việc vay tiền qua app trong thời gian qua cho thấy, hầu hết những hợp đồng với người vay là hợp đồng khống nhằm hợp thức hóa cho việc chuyển tiền.

Thực tế chiêu thức liên kết giữa các app vay tiền và dịch vụ cầm đồ này không mới. Trước đó, Cục cảnh sát hình sự (Bộ Công an) cũng thông tin, các đối tượng hoạt động “tín dụng đen” đã chuyển hướng lợi dụng công nghệ, mạng xã hội, lập các doanh nghiệp núp bóng, cho vay qua ứng dụng hoặc lập các tài khoản, hội nhóm trên mạng xã hội (Zalo, Facebook). Các ứng dụng này đã len lỏi, tiếp cận, mời chào những người có nhu cầu vay tiền với thủ đoạn quảng cáo không cần thế chấp tài sản, chỉ cần giấy tờ tùy thân, giải ngân ngay qua tài khoản ngân hàng nhưng thu thêm nhiều khoản phí, tiền phạt trái pháp luật (thực chất là để lách số tiền lãi vượt ngưỡng theo quy định của pháp luật).

Theo đánh giá của Cục Cảnh sát hình sự, một số doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ cầm đồ thành lập không ít cơ sở, cửa hàng tại nhiều địa phương khác nhau, vừa hoạt động cho vay cầm cố tài sản tại cửa hàng, vừa hoạt động trên không gian mạng nhưng thu thêm nhiều khoản phí, quy định tiền phạt lớn nhằm lách quy định pháp luật về lãi suất, có dấu hiệu cho vay lãi nặng. Bởi chỉ cần bỏ ra một số tiền nhỏ, các đối tượng đã có thể lập ra một app cho vay trực tuyến. Và sự hoạt động của các app trên không gian mạng đang thực sự khó kiểm soát…

Cũng với “chiêu bài” núp bóng này, nhiều những đường dây tín dụng đen đã bị bắt giữ. Theo đó, tháng 5/2022 Cơ quan điều tra tổ chức hàng chục tổ công tác đồng loạt tiến hành bắt giữ, khám xét nhiều địa điểm thuộc TP Hà Nội, Vĩnh Phúc và Thái Nguyên thuộc đường dây “tín dụng đen”.

Tài liệu điều tra ban đầu từ Cơ quan công an cho thấy, dưới sự điều hành của ông trùm L.Q, ban đầu Nguyễn Quang Vũ tổ chức thành lập Công ty Newstar, với ngành nghề kinh doanh là dịch vụ cầm đồ. Vũ là phó giám đốc công ty này. Sau đó, Vũ thuê kỹ sư IT viết nhiều app cho vay tiền với lãi suất ưu đãi (chỉ khoảng 15-20%/năm) rồi tổ chức quảng cáo rầm rộ các app này trên nhiều nền tảng online như Google, Facebook, các trang livestream... nhằm tìm kiếm khách hàng.

Khách có nhu cầu vay tiền sẽ phải cài đặt app của đối tượng gửi qua các đường links và phải đồng ý cho app truy cập danh bạ, tin nhắn... của điện thoại. Đây chính là sự thế chấp có giá trị nhất đối với chủ nợ.

Tiếp đó khách phải chụp ảnh hai mặt CCCD hoặc CMND và thế chấp bằng những tài sản có giá trị thấp. Với lãi suất ưu đãi chỉ từ 15 - 20%/năm các khách vay cảm thấy “ổn áp” và tiện lợi vì không phải gặp trực tiếp ký giấy tờ vay nợ. Các đối tượng sẽ gọi điện thoại cho một số người có trong danh bạ để xác minh nhân thân. Khi thấy đúng thì sẽ chuyển cho bộ phận kế toán.

Sau khi được giải ngân, đa phần khách vay đều “ngã ngửa” khi biết rằng mặc dù lãi suất lúc đầu bọn chúng đưa ra là khá ưu đãi, song con nợ sẽ phải trả rất nhiều khoản thuế, phí khác nhau. Tính tổng lãi suất lên đến cả ngàn %/năm.

Hiện nay, cơ quan Nhà nước đang có dự thảo quản lý, giám sát hoạt động của các app, tiệm cầm đồ (cho vay nặng lãi biến tướng), ví điện tử có tính chất cho vay. Tuy nhiên, trong khi chờ đợi hành lang pháp lý được hoàn thiện, người dân cần cẩn trọng, sáng suốt nhận diện các chiêu thức của các tổ chức tín dụng đen để tự bảo vệ mình và người thân.

	Bài 1: Vay qua app - Khi “kẻ cắp - bà già” gặp nhau
	Bài 2: Vay qua app - Lãi suất khủng và đối tác giải ngân