Dấu ấn người Tày trong các công trình kiến trúc nổi tiếng tại Thăng Long – Hà Nội

Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, một trung tâm văn hóa tiêu biểu tại Thăng Long – Hà Nội là một trong những công trình như vậy.

Bảo tàng Dân tộc Việt Nam, nơi giữ gìn và trưng bày các giá trị văn hóa tiêu biểu.

Kiến trúc độc đáo

Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam mang trong mình tầm vóc của một trung tâm văn hóa quan trọng, có ý nghĩa to lớn trên phạm vi toàn quốc. Tại đây, những bản sắc tiêu biểu, đặc sắc nhất của 54 dân tộc trải dài trên mảnh đất hình chữ S hội tụ và tỏa sáng. Nhưng có một điều mà ít người biết đến, đó là Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam do một người dân tộc Tày thiết kế - Kiến trúc sư Hà Đức Lịnh.

Là một người sinh ra và lớn lên trong vòng tay đồng bào dân tộc thiểu số nên kiến trúc sư Hà Đức Lịnh đã thổi hồn cho công trình Bảo tàng Dân tộc học những dấu ấn văn hóa dân tộc rất sinh động. Với diện tích trải dài trên 3ha, cùng 3 không gian riêng biệt, Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam thực sự đã gây cho du khách những trải nghiệm rất thú vị. Không gian đầu tiên gồm: Nhà trưng bày, văn phòng, cơ sở nghiên cứu cùng thư viện và các công trình phụ khác với diện tích 2.480m2, trong đó 750m2 được sử dụng làm kho bảo quản hiện vật. Không gian thứ 2 là khu trưng bày ngoài trời là một vườn cây xanh, trong đó có 10 công trình dân gian với các loại hình kiến trúc khác nhau. Ở không gian này, kiến trúc sư đã hòa quyện yếu tố địa hình rất sống động. Các dân tộc được trình bày theo trình tự từ Bắc vào Nam, từ trên cao xuống thấp. Như phần phía Bắc, (không gian gần với cổng ra vào) tập trung trình bày các văn hóa của đồng bào miền núi phía Bắc. Phần này, nơi địa hình cao nhất là của người Mông, Dao; thấp hơn là của người Tày, Thái… đúng như phân bổ của đồng bào dân tộc thiểu số ở Việt Nam. Bên cạnh đó, từ năm 2007, diện tích bảo tàng được mở rộng thêm 1ha, phần diện tích được mở rộng thêm này là một tòa nhà 4 tầng mang tên “nhà cánh diều” dùng để trưng bày và giới thiệu về văn hóa của các dân tộc nước ngoài, chủ yếu là các dân tộc trong khu vực Đông Nam Á.

Trao đổi với PV, ông Phạm Văn Dương, Trưởng phòng trưng bày Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam cho biết, cách trưng bày trong Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam luôn đảm bảo yếu tố là làm sao gợi tả được nhiều nét văn hóa đặc trưng của các dân tộc. Như khu nhà Trống Đồng với diện tích khoảng 2500m2 có kiến trúc vô cùng độc đáo, được thiết kế khá đặc biệt. Cầu thang bên trong tòa nhà có những tay vịn, đặc trưng của những chiếc cầu thang bắc lên nhà sàn của người dân tộc thiểu số. Các dân tộc được trưng bày theo hệ ngôn ngữ như khu giới thiệu dân tộc Kinh, khu giới thiệu nhóm ngôn ngữ Tày, Thái và Ka Dai, tộc nhóm ngôn ngữ Môn – Khmer, nhóm ngôn ngữ Nam Đảo, dân tộc Chăm, Hoa, Khmer…

Nơi giá trị văn hóa được bảo tồn

Theo số liệu thống kê tại Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam cho biết, nơi đây được xem là một trong những địa điểm thu hút lượng khách tham quan lớn nhất tại Thủ đô Hà Nội. Số lượng du khách đến tham quan Bảo tàng tăng theo từng năm: Năm 1998 là 37.000 lượt người, năm 2009 là 400.000 lượt người, đến nay đã lên trên 600.000 lượt người.

Có thể nói Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam là nơi lưu giữ và trưng bày nhiều hiện vật có giá trị về văn hóa của tất cả 54 dân tộc tại Việt Nam. Đây chính là địa điểm lý tưởng, hấp dẫn cho những nhà nghiên cứu cũng như những ai yêu thích muốn tìm hiểu về văn hóa Việt Nam ghé thăm. Tính đến năm 2000, bảo tàng đã tích lũy được trên 15.000 hiện vật, khoảng 42.000 phim, kèm ảnh màu, 2.190 phim dương bản, 273 băng ghi âm các cuộc phỏng vấn, âm nhạc, 373 băng video và 25 đĩa CDrom.

Bên cạnh những hiện vật có giá trị lịch sử to lớn, Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam còn là nơi trưng bày rất nhiều những hiện vật gần gũi với đời sống sinh hoạt hàng ngày của 54 dân tộc anh em như: Dao, gùi, sáo, tẩu…những hiện vật này thể hiện phong phú, đa dạng mọi khía cạnh văn hóa vật thể và phi vật thể của cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Từng dân tộc lại có khu vực trưng bày riêng với tất cả những gì đặc trưng, tiêu biểu nhất của dân tộc đó cả về giá trị văn hóa vật chất cũng như phi vật chất (phong tục, tập quán).

Bác Bùi Văn Thuận, một du khách người dân tộc Mường ở tỉnh Hòa Bình chia sẻ: “Đây là lần đầu tiên tôi có cơ hội đến với Hà Nội, may mắn được ghé thăm Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam. Tôi thấy không gian ở đây thật gần gũi, nhất là khu vực trưng bày văn hóa của dân tộc Mường với rất nhiều hiện vật đặc trưng và tiêu biểu. Bên cạnh việc hiểu thêm về những nét đẹp văn hóa của chính dân tộc mình, tôi được mở mang thêm vốn hiểu biết về văn hóa của các dân tộc khác sinh sống tại Việt Nam. Nhiều du khách nước ngoài tới đây tham quan đều tỏ ra thích thú với không gian của Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam”.

Hiện nay, khi đời sống của người dân ngày càng được nâng cao, thì nhu cầu tìm hiểu về văn hóa ngày càng được chú trọng. Với sự độc đáo về kiến trúc, phong phú, đa dạng về hiện vật, Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam thực sự là một địa chỉ hấp dẫn đối với những ai quan tâm đến văn hóa Việt Nam.

Xuân Thắng - Khởi Thủy