Bản đồ chuỗi giá trị mở lối bứt phá ngành điện tử Việt Nam

Ảnh minh họa.

Những “điểm nghẽn” sau tăng trưởng nóng

Trong hơn 10 năm qua, ngành điện – điện tử (E&E) đã vươn lên trở thành một trong những trụ cột quan trọng nhất của nền kinh tế Việt Nam. Không chỉ dẫn đầu về kim ngạch xuất khẩu, lĩnh vực này còn đóng vai trò “đầu kéo” trong thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài chất lượng cao, đồng thời tạo động lực lan tỏa cho sự phát triển của hàng nghìn doanh nghiệp nội địa trong chuỗi cung ứng.

Theo Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại Bùi Quang Hưng, Việt Nam đã đi một chặng đường dài khi không còn đơn thuần là điểm đến sản xuất, lắp ráp. “Ngành điện – điện tử Việt Nam đã từng bước trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị toàn cầu, được các tập đoàn đa quốc gia lựa chọn như một cứ điểm sản xuất chiến lược”, ông nhấn mạnh.

Những con số thống kê cho thấy rõ vị thế ngày càng lớn của ngành E&E. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu điện – điện tử đạt 126,5 tỷ USD. Chỉ trong 11 tháng đầu năm 2025, con số này đã vươn lên khoảng 143 tỷ USD, chiếm gần 1/3 tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Việt Nam hiện nằm trong nhóm 10 quốc gia xuất khẩu điện tử lớn nhất thế giới, một thành tựu được đánh giá là rất đáng tự hào.

Tuy nhiên, phía sau bức tranh tăng trưởng ấn tượng vẫn tồn tại nhiều hạn chế mang tính cấu trúc. Theo ông Bùi Quang Hưng, chuỗi cung ứng ngành điện – điện tử tại Việt Nam còn phân mảnh, thiếu thông tin toàn diện về từng công đoạn, từ linh kiện, bán thành phẩm, lắp ráp đến logistics và kiểm định.

Đáng chú ý, doanh nghiệp Việt Nam vẫn chủ yếu tham gia vào các khâu có giá trị gia tăng thấp. Tỷ lệ nội địa hóa còn khiêm tốn, nhiều vật tư và linh kiện quan trọng vẫn phải nhập khẩu. Khoảng cách thông tin giữa doanh nghiệp trong nước và khối FDI khiến việc kết nối, tìm kiếm đối tác trở nên khó khăn, trong khi các cơ quan quản lý và tổ chức xúc tiến đầu tư lại thiếu công cụ dữ liệu để nhận diện chính xác những “mắt xích còn thiếu” trong chuỗi giá trị.

Những hạn chế này đang trở thành rào cản lớn, nhất là trong bối cảnh cạnh tranh thu hút đầu tư toàn cầu ngày càng gay gắt và chuỗi cung ứng thế giới liên tục tái cấu trúc.

Từ góc nhìn quốc tế, Giám đốc Văn phòng KOTRA Hà Nội, Cho Sang Jae đánh giá cao đà phát triển của ngành điện tử Việt Nam trong thập kỷ qua. Ông cho rằng, năm 2025 đánh dấu bước nhảy vọt trong quan hệ hợp tác Việt Nam – Hàn Quốc, không chỉ ở tần suất trao đổi cấp cao mà còn ở nỗ lực tăng cường hợp tác kinh tế, chính trị và an ninh.

Trong bối cảnh xung đột địa chính trị và xu hướng đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu, Việt Nam đang nổi lên như một “điểm tựa mới” đầy tiềm năng. Nhiều tập đoàn lớn đã sớm hiện diện, đặt nền móng vững chắc cho ngành E&E. Tuy nhiên, làn sóng đầu tư thứ hai, đến từ các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) và doanh nghiệp quy mô trung bình (MSE), vẫn chưa thực sự bứt phá do thiếu thông tin đầy đủ về thị trường và chuỗi cung ứng tại chỗ.

Bản đồ chuỗi giá trị: “chìa khóa” tháo gỡ nút thắt

Nhằm giải quyết bài toán thông tin và tạo động lực mới cho thu hút đầu tư, Cục Xúc tiến thương mại (VIETRADE) và Cơ quan Xúc tiến thương mại – đầu tư Hàn Quốc (KOTRA) đã phối hợp công bố “Bản đồ Chuỗi giá trị điện – điện tử Việt Nam” cùng “Danh bạ doanh nghiệp liên kết”.

Theo Trưởng ban Korea Desk tại VIETRADE, Bok Dug Gyou, nhóm nghiên cứu đã lựa chọn và phân tích 742 doanh nghiệp đang hoạt động trong 7 lĩnh vực E&E chủ chốt của Việt Nam. Từ đó, các doanh nghiệp được sắp xếp lại theo chuỗi giá trị của từng lĩnh vực và đưa vào danh bạ với thông tin chi tiết.

Điểm đặc biệt của bộ tài liệu là cách trình bày trực quan, dễ tiếp cận ngay cả với người không phải chuyên gia. “Bản đồ chuỗi giá trị E&E Việt Nam” dài hơn 100 trang, kèm hình ảnh linh kiện cụ thể, cùng với danh bạ doanh nghiệp chi tiết, tạo thành một bộ tài liệu đồ sộ lên tới 913 trang.

Không chỉ dừng ở vai trò tham khảo, bộ Bản đồ Chuỗi giá trị được kỳ vọng sẽ trở thành công cụ chiến lược. Đối với các cơ quan quản lý, đây là cơ sở quan trọng để xác định rõ cần thu hút những doanh nghiệp nào nhằm hoàn thiện chuỗi cung ứng và nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu của ngành điện – điện tử Việt Nam.

Với các nhà đầu tư nước ngoài, tài liệu giúp họ nhanh chóng tìm thấy đối tác tiềm năng tại Việt Nam, từ đó rút ngắn thời gian khảo sát và ra quyết định đầu tư. Đối với doanh nghiệp trong nước, đây là “bản chỉ dẫn” để xác định vị trí của mình trong chuỗi giá trị, nhận diện cơ hội tham gia sâu hơn vào các khâu có giá trị gia tăng cao.

Theo ông Bok Dug Gyou, nếu làn sóng mở rộng đầu tư của các SME nước ngoài được triển khai dựa trên Bản đồ Chuỗi giá trị và danh bạ này, quá trình chuyển giao công nghệ giữa các doanh nghiệp sẽ diễn ra mạnh mẽ hơn, qua đó thúc đẩy nhanh quá trình nội địa hóa và tự chủ công nghệ của doanh nghiệp Việt Nam.

Từ góc nhìn hiệp hội ngành hàng, Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp Điện tử Việt Nam (VEIA) Đỗ Thị Thúy Hương cho biết, Samsung hiện cần thêm hàng nghìn nhà cung cấp nội địa để đạt mục tiêu tỷ lệ nội địa hóa 60% vào năm 2030, theo cam kết giữa Chính phủ Việt Nam và Hàn Quốc.

“Đây là cơ hội lịch sử cho doanh nghiệp Việt Nam. Với Bản đồ Chuỗi giá trị trong tay, chúng ta hoàn toàn có thể biến những ‘cung đoạn bị đứt gãy’ thành các ‘cung đoạn kết nối chặt chẽ’, từng bước chuyển từ các nhà máy FDI đơn lẻ sang một hệ sinh thái công nghiệp điện – điện tử thực sự của Việt Nam”, bà Hương nhấn mạnh.

Trong bối cảnh ngành điện – điện tử đang đứng trước bước ngoặt quan trọng, việc minh bạch hóa chuỗi cung ứng và định vị rõ vai trò của từng doanh nghiệp được xem là điều kiện tiên quyết. Bản đồ Chuỗi giá trị điện – điện tử, vì thế, không chỉ là một tài liệu kỹ thuật, mà còn là “kim chỉ nam” cho tham vọng nâng tầm ngành công nghiệp mũi nhọn của Việt Nam trong giai đoạn phát triển mới.

	Hà Nội: Kết nối các doanh nghiệp từ khâu sản xuất đến phân phối và tiêu dùng
	Diễn đàn công nghiệp sản xuất 2025: Việt Nam đã sẵn sàng cho cuộc chuyển đổi lớn trong ngành điện tử?
	Nền kinh tế số Việt Nam dự kiến cán mốc 39 tỷ USD năm 2025

Nguyễn Đăng