Sửa Luật Thuế giá trị gia tăng: tháo gỡ điểm nghẽn cho nông nghiệp

Sửa đổi Luật Thuế GTGT lần này được kỳ vọng mở đường phục hồi sản xuất và tháo gỡ điểm nghẽn hoàn thuế

Ba điểm thay đổi trọng tâm

Sáng 8/12, tại nghị trường, Quốc hội tiến hành xem xét Tờ trình và báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế GTGT. Đây là bước đi nhanh chóng của Chính phủ nhằm xử lý những vướng mắc phát sinh sau khi Luật Thuế GTGT số 48/2024/QH15 chính thức có hiệu lực từ 1/7/2025, đặc biệt trong bối cảnh thiên tai, bão lũ đã gây tổn thất nặng nề cho hoạt động sản xuất nông nghiệp.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh tính “cấp bách và cần thiết” của sửa đổi: mục tiêu là khắc phục hậu quả thiên tai, giúp DN sớm khôi phục sản xuất, đồng thời tháo gỡ điểm nghẽn cơ chế hoàn thuế GTGT đang gây nghẽn vốn, tăng chi phí cho DN, hợp tác xã trong chuỗi cung ứng nông sản. Tinh thần sửa luật được dẫn chiếu tới Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị và điều luật cho phép Quốc hội ban hành luật ngay trong kỳ họp để xử lý vấn đề cấp thiết.

Dự thảo tập trung sửa đổi ba nội dung lớn, nhằm giải quyết triệt để bất cập từ thực tiễn triển khai. Thứ nhất, đưa sản phẩm nông nghiệp vào diện không phải tính thuế GTGT nhưng vẫn được khấu trừ đầu vào. Theo đó, DN, hợp tác xã mua bán các sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản, chưa qua chế biến hoặc chỉ sơ chế sẽ không phải tính GTGT nhưng vẫn được khấu trừ thuế đầu vào. Quy định tương tự đã tồn tại ổn định từ 2014 và thực tế cho thấy không làm giảm số thu ngân sách. Ưu điểm rõ ràng: giảm thủ tục hành chính, đồng thời, góp phần lớn trong việc hỗ trợ hoạt động xuất khẩu nông, lâm, thủy sản, vì DN không phải ứng trước tiền để nộp thuế rồi lại làm thủ tục hoàn thuế, tránh lãng phí thời gian và chi phí cơ hội.

Thứ hai, bảo đảm chính sách thuế đồng bộ cho thức ăn chăn nuôi. Dự thảo lược bỏ khoản quy định đang gây lệch đối xử: trước đó sản phẩm cây trồng, thủy sản dùng làm thức ăn chăn nuôi bị áp thuế GTGT khác so với thức ăn nhập khẩu, dẫn tới bất lợi cho sản xuất trong nước (thức ăn nhập khẩu không chịu thuế tương tự). Việc điều chỉnh nhằm bảo đảm sự bình đẳng giữa sản phẩm sản xuất trong nước và nhập khẩu, tránh tình trạng thuế đầu vào 5% làm tăng giá thành, làm giảm sức cạnh tranh của nông sản nội địa. Đây là vấn đề càng nhạy cảm khi ngành phải đối mặt với hậu quả mưa lũ kéo dài.

Thứ ba, lược bỏ điều kiện hoàn thuế gắn với việc “người bán đã kê khai nộp thuế”. Quy định này, được bổ sung năm 2024 nhằm phòng, chống gian lận, thực tế đã kéo dài thời gian hoàn thuế xuất khẩu do DN phải chờ xác nhận tình trạng kê khai, nộp thuế của bên bán, điều mà người mua không có công cụ pháp lý hay kỹ thuật để kiểm tra. Hậu quả là DN gặp rủi ro thanh khoản, khó khăn trong chuỗi xuất khẩu. Dự thảo đề xuất giao việc kiểm tra, giám sát hoàn thuế về quy định chung của Luật Quản lý thuế đang trình sửa đổi, nhằm xây dựng cơ chế đồng bộ, chặt chẽ hơn.

Rủi ro, gian lận và trách nhiệm quản lý

Thẩm tra về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế GTGT, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi nhìn nhận, cần tiếp thu ý kiến các bên liên quan trong quá trình thực thi để kịp thời tháo gỡ vướng mắc. Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra cũng lưu ý tính thận trọng: nhiều quy định vừa mới ban hành chưa có đủ thời gian để đánh giá toàn diện. Ủy ban đề nghị phân định rõ đâu là vấn đề cần sửa luật, đâu là vấn đề thuộc trách nhiệm tổ chức thực hiện hoặc cần xử lý bằng văn bản dưới luật, nhằm tránh tạo kẽ hở thất thu.

Về thẩm quyền, nhiều ý kiến cho rằng, chưa cần thiết trình Quốc hội sửa luật tại kỳ họp này. Cơ quan thẩm tra đề xuất, trường hợp cần xử lý ngay những điểm nghẽn, Chính phủ có thể ban hành Nghị quyết theo Nghị quyết số 206 của Quốc hội, sau đó đánh giá toàn diện để đề xuất sửa luật trước tháng 3/2027. Tuy nhiên, để tháo gỡ vướng mắc kịp thời cho DN và đang trong Kỳ họp thứ 10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất trình Quốc hội xem xét hồ sơ dự án luật tại kỳ họp này. Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhấn mạnh, đề nghị cơ quan soạn thảo đánh giá kỹ, lường trước và làm rõ các rủi ro, gian lận và khoảng trống pháp lý cho cán bộ trong công tác hoàn thuế GTGT có thể xảy ra. Các biện pháp xử lý và trách nhiệm của cơ quan quản lý Nhà nước trong trường hợp phát sinh gian lận hóa đơn hoàn thuế GTGT gây thất thu cho ngân sách.

Sửa Luật Thuế GTGT lần này là nội dung vừa có tính kỹ thuật về chính sách thuế, vừa mang ý nghĩa kinh tế, xã hội rõ rệt: tháo gỡ ách tắc thanh khoản cho DN nông nghiệp, giảm thủ tục hành chính và tái cân bằng chính sách với ngành thức ăn chăn nuôi. Tuy nhiên, hiệu quả thực tế phụ thuộc vào sự thận trọng trong thiết kế cơ chế kiểm soát rủi ro và năng lực quản lý của cơ quan thuế. Nếu muốn vừa giải quyết điểm nghẽn, vừa tránh lỗ hổng thất thu, việc sửa luật phải đi đôi với hoàn thiện hạ tầng quản lý thuế, áp dụng công nghệ thông tin và quy định trách nhiệm rõ ràng…

	Giảm thuế Giá trị gia tăng đến hết 2026: đòn bẩy kích thích tiêu dùng, hỗ trợ doanh nghiệp
	Mở rộng đối tượng chịu thuế VAT từ ngày 1/7/2025
	Đề xuất sửa quy định thuế giá trị gia tăng lĩnh vực nông nghiệp, thức ăn chăn nuôi

Quý Nguyễn