Cơ chế hỗ trợ tái định cư khi thực hiện dự án cải tạo, chỉnh trang đô thị

Khu tập thể Thành Công, Hà Nội. Ảnh: Khánh Huy

Được xem xét tái định cư tại chỗ

Nghị quyết quy định nguyên tắc phân chia, chi trả số tiền thu được từ đấu giá quyền sử dụng đất lớn hơn số tiền chi cho công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trong trường hợp không lựa chọn được nhà đầu tư, chủ đầu tư thực hiện dự án cải tạo, chỉnh trang đô thị; dự án cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư trên địa bàn TP Hà Nội theo quy định tại khoản 6 điều 20, khoản 3 điều 29 Luật Thủ đô 2024.

Nghị quyết đã quyết nghị cơ chế hỗ trợ tái định cư khi thực hiện dự án cải tạo, chỉnh trang đô thị đối với chủ sở hữu nhà, người sử dụng đất bị thu hồi trên địa bàn các xã, phường có dự án cải tạo, chỉnh trang đô thị nhằm mục đích phục vụ hạ tầng xã hội, công trình công cộng (công trình không có mục đích để ở) được xem xét ưu tiên bồi thường giao đất ở tái định cư trên cơ sở cân đối quỹ đất tái định cư của TP.

Chủ sở hữu nhà, người sử dụng đất bị thu hồi trên địa bàn các xã, phường có dự án cải tạo, chỉnh trang đô thị nhằm mục đích tái thiết một khu vực đô thị cụ thể (công trình có mục đích để ở) được xem xét bố trí tái định cư tại chỗ.

Về hỗ trợ tạm cư đối với dự án cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư: chủ sở hữu nhà, người sử dụng đất thuộc dự án cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư trong thời gian chờ bố trí tái định cư được UBND xem xét bố trí tạm cư vào quỹ nhà tái định cư, tạm cư trên cơ sở cân đối các quỹ nhà của TP. Chủ đầu tư có trách nhiệm chi trả chi phí quản lý vận hành nhà chung cư tái định cư, tạm cư và được TP hỗ trợ tiền thuê nhà trong thời gian thực hiện dự án cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư theo quyết định chủ trương đầu tư dự án lần đầu được phê duyệt. Trường hợp quá thời hạn nêu trên, chủ đầu tư phải thanh toán tiền thuê nhà; đơn giá thuê nhà được xác định theo nguyên tắc tính giá thuê nhà của UBND TP để phục vụ cho công tác giải phóng mặt bằng.

Trường hợp chủ sở hữu nhà, người sử dụng đất tự lo chỗ ở tạm thời thì được thanh toán bằng tiền do chủ đầu tư chi trả; mức chi không thấp hơn theo quy định về chính sách giải phóng mặt bằng trên địa bàn TP.

Nghị quyết cũng quy định hỗ trợ thưởng tiến độ bàn giao mặt bằng. Theo đó, dự án cải tạo, chỉnh trang đô thị được thực hiện cơ chế hỗ trợ thưởng tiến độ bàn giao mặt bằng theo quy định tại Nghị quyết 09/2013/NQ-HĐND ngày 17/7/2013 của HĐND TP. Chủ sử dụng nhà ở, đất ở đã được hưởng các chính sách hỗ trợ thưởng tiến độ bàn giao mặt bằng tại Nghị quyết này thì không được hưởng các chính sách tương đương quy định của pháp luật về đất đai.

Với chính sách hỗ trợ ổn định sản xuất kinh doanh, Nghị quyết quy định: chủ sở hữu nhà, người sử dụng đất bị thu hồi trong độ tuổi lao động đang sinh sống trong phạm vi thực hiện dự án cải tạo, chỉnh trang đô thị mà phải di 5 chuyển chỗ ở, nơi hoạt động sản xuất, kinh doanh trong trường hợp được xác định chỉ có nguồn thu nhập duy nhất từ hoạt động kinh doanh, dịch vụ tại khu vực thực hiện dự án cải tạo, chỉnh trang đô thị thì ngoài các kinh phí về bồi thường theo quy định còn được hỗ trợ như sau:

Hỗ trợ ổn định sản xuất kinh doanh, chuyển đổi nghề nghiệp và tìm kiếm việc làm cho mỗi người lao động với mức tiền bằng tiền 6 tháng lương tối thiểu vùng trên địa bàn thực hiện dự án do Chính phủ quy định, chi trả 1 lần khi thực hiện chi trả tiền bồi thường hỗ trợ. Mỗi hộ gia đình được vay vốn tín dụng ưu đãi để phát triển sản xuất, kinh doanh bằng 36 tháng lương tối thiểu vùng trên địa bàn do Chính phủ quy định tại thời điểm triển khai thực hiện.

Với chính sách hỗ trợ di chuyển mồ mả, Nghị quyết quy định, ngoài các chính sách về bồi thường di chuyển mồ mả theo quy định, chủ sở hữu nhà, người sử dụng đất bị thu hồi được hỗ trợ thêm 10 triệu đồng/ngôi mộ khi di dời để thực hiện dự án cải tạo, chỉnh trang đô thị. Nghị quyết cũng quy định về nguyên tắc phân chia số tiền thu được từ đấu giá quyền sử dụng đất để thực hiện dự án cải tạo, chỉnh trang đô thị, dự án cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư.

Chủ sở hữu đều được hưởng chính sách về tái định cư

Theo số liệu thống kê, trên địa bàn Hà Nội có 1.579 nhà chung cư cũ có tuổi thọ hơn 50 năm, chủ yếu được xây dựng vào giai đoạn 1960 – 1990. Sau khi rà soát, phân loại, có 200 nhà cấp C, 137 nhà cấp B và 7 nhà thuộc diện nguy hiểm cấp D. Các nhà chung cư cũ tập trung chủ yếu tại khu vực nội thành và nội đô lịch sử, quy mô xây dựng các nhà chung cư thường có chiều cao từ 2 đến 6 tầng. Ngoài ra, có một số chung cư đơn lẻ độc lập phân bố rải rác trên địa bàn các phường trung tâm.

Thành ủy, HĐND, UBND TP thời gian qua thường xuyên quan tâm, chỉ đạo các cấp, các ngành tập trung triển khai thực hiện để đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án cải tạo, chỉnh trang đô thị; cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư. Đây là nội dung được đặc biệt quan tâm nhằm nâng cao chất lượng sống, cải tạo không gian sống, cải thiện hạ tầng, tạo ra môi trường sống trong lành và an toàn hơn cho người dân; phát triển kinh tế nhằm cải thiện diện mạo đô thị thu hút đầu tư, du lịch và tạo cơ hội việc làm; bảo tồn văn hóa, giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa lịch sử trong quy hoạch đô thị.

Tuy nhiên việc triển khai để lựa chọn nhà đầu tư, chủ đầu tư và giải phóng mặt bằng gặp nhiều khó khăn, dẫn đến việc thực hiện các dự án bị kéo dài, ảnh hưởng lớn đến đời sống dân sinh của người dân và cảnh quan đô thị của Thủ đô.

Nguyên nhân xuất phát từ việc các chủ đầu tư không "mặn mà" với việc đầu tư cải tạo chung cư cũ hay các dự án chỉnh trang đô thị trên địa bàn TP với rất nhiều yếu tố khách quan cũng như chủ quan, những nguyên nhân này thường đan xen và tác động lẫn nhau như: thủ tục pháp lý phức tạp và kéo dài, rủi ro pháp lý cao khi các chế độ chính sách thường xuyên thay đổi; khó khăn trong việc giải phóng mặt bằng; chi phí đầu tư lớn mà thời gian hoàn vốn đầu tư lâu, tỷ suất lợi nhuận thấp dẫn đến nhà đầu tư không đạt được lợi nhuận như mong muốn….

Ông Bùi Tiến Thành, Trưởng phòng Phát triển Đô thị, Sở Xây dựng Hà Nội cho biết, khi cải tạo toàn khu thì các công trình nhà ở được xây dựng sẽ nâng cao tầng lên và phần diện tích đất nhà chung cư cũ sẽ dành cho diện tích cây xanh trong công trình công cộng. Đối với xây dựng toàn khu thì sẽ đảm bảo tính khả thi tái định cư cho các chủ sở hữu cao hơn vì xây dựng toàn khu sẽ đảm bảo về dân số, các chỉ tiêu về quy hoạch kiến trúc đối với toàn khu. Do đó, đối với tất cả các nhà chung cư cũ nằm trong phạm vi ranh giới của khu đấy thì sẽ có phương án bồi thường, tái định cư cho cả khu đấy sẽ giống nhau và chủ sở hữu ở khu đấy đều được hưởng chính sách về tái định cư.

	Chuyển đổi nhà tái định cư thành nhà ở xã hội: giải pháp tránh lãng phí
	Cho phép Hà Nội áp dụng cơ chế đặt hàng nhà ở xã hội phục vụ tái định cư, tạm cư

Bảo Châu