Minh bạch, ổn định thị trường vàng

Mua bán vàng tại cửa hàng trên đường Trần Duy Hưng, Hà Nội. Ảnh: Phạm Hùng

Cần một sàn giao dịch minh bạch, tập trung

Tại phiên khai mạc Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV sáng 20/10, vấn đề ổn định thị trường tài chính, tiền tệ tiếp tục là tâm điểm được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm. Trong đó, việc quản lý thị trường vàng, lĩnh vực vốn được xem là “nhạy cảm” và có tác động sâu rộng đến kinh tế vĩ mô được đặc biệt nhấn mạnh. Sự biến động khó lường của giá vàng trong nước thời gian qua cho thấy tính cấp thiết của việc hoàn thiện cơ chế điều hành. Đề xuất thành lập sàn giao dịch vàng vật chất quốc gia một lần nữa được đặt ra như giải pháp căn cơ để đưa hoạt động mua bán vàng vào khuôn khổ, minh bạch và hiệu quả hơn.

Theo báo cáo của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng, đầu năm 2025, chênh lệch giá vàng miếng SJC giữa trong nước và thế giới từng được thu hẹp từ 25% xuống chỉ còn 5–7%. Tuy nhiên, từ giữa tháng 4, khoảng cách này lại nới rộng trở lại, vượt 10 triệu đồng/lượng, tương đương 12%. Nguyên nhân chủ yếu đến từ biến động của kinh tế toàn cầu và căng thẳng địa chính trị.

Trước tình hình đó, Chính phủ đã ban hành Nghị định 232/2025/NĐ-CP, chấm dứt cơ chế độc quyền Nhà nước trong sản xuất vàng miếng, đồng thời cho phép nhiều DN đủ điều kiện tham gia nhập khẩu vàng nguyên liệu. Chính sách này được kỳ vọng sẽ tăng nguồn cung, giúp bình ổn giá và giảm chênh lệch giữa vàng nội địa và thế giới.

Hơn một thập niên qua, Nghị định 24/2012/NĐ-CP đã giúp ngăn chặn tình trạng “vàng hóa” trong nền kinh tế. Tuy nhiên, khi khoảng cách giá nhiều thời điểm lên tới 15–20 triệu đồng/lượng, câu hỏi về tính minh bạch và hiệu quả của cơ chế điều hành hiện hành trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Các chuyên gia cho rằng, chênh lệch giá không chỉ do yếu tố cung – cầu, mà còn do thiếu một kênh giao dịch công khai, minh bạch, nơi giá cả được hình thành theo đúng quy luật thị trường. Việc thành lập sàn giao dịch vàng vật chất quốc gia sẽ giúp chuẩn hóa giao dịch, tạo công cụ giám sát hữu hiệu và góp phần ổn định thị trường.

Theo Hội đồng Vàng Thế giới (WGC), mỗi năm Việt Nam nhập khẩu khoảng 50 tấn vàng, tương đương 2,5–3 tỷ USD, trong khi lượng vàng tiêu thụ giai đoạn 1990–2023 đã vượt 2.000 tấn. “Phần lớn vàng trong dân vẫn nằm ngoài tầm kiểm soát của thị trường chính thức. Đây chính là "vùng xám" lớn nhất cần được xử lý” -Tổng Giám đốc Công ty Chứng khoán Techcombank (TCBS) Nguyễn Thị Thu Hiền nhận định. Theo bà Hiền, sàn giao dịch vàng quốc gia không chỉ là công cụ điều tiết thị trường mà còn là quyết sách chiến lược, giúp huy động nguồn lực xã hội, biến vàng từ tài sản cất trữ thụ động thành thành tố hữu ích trong hệ thống tài chính, tiền tệ quốc gia.

Việt Nam không phải chưa từng có kinh nghiệm trong lĩnh vực này. Năm 2007, Ngân hàng Á Châu (ACB) từng vận hành Trung tâm giao dịch vàng ACB với doanh số giao dịch lên tới 5.625 tấn/năm. Giá vàng khi đó được xác lập dựa trên giá thế giới và tỷ giá USD/VND, ngân hàng đóng vai trò trung gian thanh toán, cung cấp dịch vụ ký quỹ và giao nhận vàng vật chất. Theo Phó Tổng Giám đốc ACB Nguyễn Đức Thái Hân, nếu triển khai sàn vàng quốc gia hiện nay, Việt Nam có nhiều thuận lợi hơn nhờ nền tảng công nghệ phát triển và hệ thống thanh toán điện tử hoàn thiện.

Hướng tới thị trường vàng minh bạch, hội nhập

Để ý tưởng sớm trở thành hiện thực, giới chuyên gia cho rằng Việt Nam cần giải quyết 3 nhóm vấn đề, đó là: pháp lý, Nghị định 24/2012 và Nghị định 232/2025 mới chỉ điều chỉnh hoạt động sản xuất và kinh doanh vàng, chưa quy định cụ thể mô hình sàn giao dịch vàng vật chất. Việc xây dựng và vận hành sàn cần một khung pháp lý mới, làm rõ cơ quan chủ quản, cơ chế cấp phép, giám sát và xử lý rủi ro.

Về hạ tầng kỹ thuật, một sàn vàng quốc gia cần hệ thống lưu ký, kho bãi, tiêu chuẩn hóa vàng miếng cùng nền tảng công nghệ bảo đảm an toàn, bảo mật cao. Nếu không có chuẩn hóa, sàn có thể trở thành điểm nóng đầu cơ hoặc thao túng giá. Về kiểm soát dòng vốn và đầu cơ, cần cơ chế giám sát tài khoản, quy định ngưỡng giao dịch và quản lý chặt chẽ nhà đầu tư nhằm bảo đảm sự ổn định vĩ mô.

Báo cáo kinh tế – xã hội trình Quốc hội sáng 20/10 nhấn mạnh: nhiệm vụ trọng tâm là bảo đảm an toàn hệ thống tài chính, kiểm soát lạm phát và ổn định tiền tệ. Theo đó, Chính phủ và NHNN đang được giao nghiên cứu hoàn thiện cơ chế quản lý thị trường vàng, trong đó đề án sàn giao dịch vàng vật chất là nội dung then chốt.

Định hướng là không tự do hóa vàng, nhưng sẽ tăng tính minh bạch và công khai, qua đó thu hẹp chênh lệch giá giữa thị trường trong nước và quốc tế, hạn chế đầu cơ, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và hỗ trợ điều hành chính sách tiền tệ. Một số đại biểu Quốc hội cho rằng, việc thành lập sàn cần tiến hành từng bước, thận trọng và có lộ trình rõ ràng, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành như Tài chính, Công Thương, Công an để bảo đảm an toàn hệ thống.

Phó Thống đốc NHNN Phạm Tiến Dũng khẳng định: “Đây là chính sách có tác động lớn tới kinh tế vĩ mô, do đó việc triển khai phải được thực hiện từng bước, chắc chắn. Giai đoạn đầu, sàn sẽ giao dịch vàng đạt tiêu chuẩn quốc tế song song với việc chuẩn hóa kiểm định trong nước”. NHNN đang xây dựng dự thảo pháp lý, xin ý kiến các bộ, ngành trước khi trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Mục tiêu cuối cùng của mô hình này không chỉ là quản lý hiệu quả dòng chảy vàng vật chất, mà còn hướng tới xây dựng thị trường vàng Việt Nam minh bạch, hiện đại và hội nhập sâu với quốc tế, một bước đi chiến lược để củng cố nền tảng ổn định tài chính – tiền tệ trong giai đoạn phát triển mới.

Ngân hàng Nhà nước ban hành quy định mới quản lý kinh doanh vàng Từ ngày 10/10/2025, Thông tư 34/2025/TT-NHNN chính thức có hiệu lực, đánh dấu bước hoàn thiện khung pháp lý cho hoạt động kinh doanh vàng ...

Thành lập sàn giao dịch vàng quốc gia: Bước đi chiến lược minh bạch hóa thị trường Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đang gấp rút hoàn thiện đề án trình Chính phủ về việc thành lập Sàn giao dịch vàng Việt Nam, ...

Nguyễn Đăng