Thành lập sàn giao dịch vàng quốc gia: Bước đi chiến lược minh bạch hóa thị trường

Mua bán vàng tại một cửa hàng trên địa bàn Hà Nội. Ảnh: Phạm Hùng

Nhu cầu thực tiễn và yêu cầu đổi mới quản lý

Tại Tọa đàm “Thành lập sàn giao dịch vàng tại Việt Nam” diễn ra ngày 15/10, Phó Thống đốc NHNN Phạm Tiến Dũng cho biết, việc nghiên cứu, xem xét thành lập sàn giao dịch vàng không chỉ nhằm hoàn thiện thể chế, phát triển hạ tầng thị trường, mà còn góp phần khơi thông nguồn lực vàng trong dân, minh bạch hóa hoạt động giao dịch, đồng thời tăng cường vai trò quản lý của Nhà nước đối với lĩnh vực vàng.

Theo ông Phạm Tiến Dũng, NHNN đang gấp rút soạn thảo Đề án thành lập Sàn giao dịch vàng Việt Nam, dự kiến trình Chính phủ ngay trong tháng Mười. Đây được xem là bước chuẩn bị quan trọng, đặt nền móng cho việc vận hành một thị trường vàng chuyên nghiệp, minh bạch và hiệu quả trong thời gian tới. Phó Thống đốc nhấn mạnh, việc ra đời sàn giao dịch vàng sẽ giúp giảm thiểu tình trạng mua bán “ngoài luồng”, đồng thời cung cấp dữ liệu tập trung phục vụ công tác phân tích, dự báo và hoạch định chính sách. Khi hệ thống dữ liệu được kết nối và xử lý kịp thời, sàn giao dịch sẽ trở thành một kênh thông tin chiến lược hỗ trợ cơ quan quản lý điều hành chính sách tiền tệ và tỷ giá hiệu quả hơn.

Thị trường vàng Việt Nam đã trải qua nhiều biến động trong hơn một thập kỷ qua. Từ sau khi Chính phủ ban hành Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng, hoạt động mua bán vàng từng bước đi vào khuôn khổ, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô. Tuy nhiên, theo Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng, một số quy định cũ đã bộc lộ hạn chế, đặc biệt là cơ chế Nhà nước độc quyền trong sản xuất và xuất nhập khẩu vàng miếng. Nhằm thích ứng với thực tiễn mới, ngày 26/8/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định 232/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 24, theo hướng xóa bỏ cơ chế độc quyền Nhà nước một cách có kiểm soát. Trên nguyên tắc, Nhà nước vẫn giữ quyền quản lý hoạt động sản xuất vàng miếng, song tạo điều kiện cho thị trường vận hành linh hoạt hơn.

Khơi thông nguồn lực vàng trong dân

Theo Cục trưởng Cục Quản lý ngoại hối (Ngân hàng Nhà nước) Đào Xuân Tuấn, Việt Nam là một trong những quốc gia có mức độ tích trữ vàng vật chất cao nhất khu vực. Thói quen “giữ của” bằng vàng đã tồn tại hàng chục năm, khiến lượng vàng trong dân rất lớn nhưng chưa được chuyển hóa thành nguồn lực phục vụ phát triển kinh tế. Trong khi đó, Việt Nam lại không sản xuất được vàng, toàn bộ nguồn cung đều phụ thuộc vào nhập khẩu, làm tiêu tốn đáng kể ngoại tệ. Vì vậy, bài toán quản lý thị trường vàng hiện nay là phải dung hòa giữa nhu cầu nắm giữ hợp pháp của người dân với nhiệm vụ ổn định tỷ giá và bảo đảm an toàn hệ thống tài chính tiền tệ quốc gia.

Theo Cục trưởng Cục Quản lý ngoại hối, mô hình sàn giao dịch vàng quốc gia hướng tới ba mục tiêu chính: Ngắn hạn, xây dựng sàn giao dịch vàng vật chất làm kênh phân phối vàng nguyên liệu nhập khẩu cho các doanh nghiệp được cấp phép, bảo đảm công khai, minh bạch trong giao dịch. Trung hạn, triển khai các sản phẩm giao dịch vàng tài khoản và công cụ phái sinh theo lộ trình phù hợp với diễn biến thị trường. Dài hạn, hạn chế việc nắm giữ vàng vật chất trong dân, chuyển hóa nguồn lực vàng thành vốn đầu tư cho sản xuất, kinh doanh, qua đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế thực. Quy trình vận hành sàn giao dịch vàng dự kiến gồm 8 bước chính: cấp phép hoạt động, đăng ký giao dịch, ký quỹ, đặt lệnh, giao nhận vàng vật chất, thanh toán, lưu trữ dữ liệu và giám sát kiểm tra.

Lộ trình triển khai chia thành ba giai đoạn: Giai đoạn 1: chỉ giao dịch vàng nguyên liệu nhập khẩu; Giai đoạn 2: mở rộng sang vàng miếng; Giai đoạn 3: bao gồm cả vàng đang lưu thông trong nước, chứng chỉ vàng và công cụ phái sinh. Ở giai đoạn đầu, sàn giao dịch vàng chỉ hoạt động trong phạm vi nội địa, chưa kết nối với các sàn quốc tế nhằm tránh tác động đến tỷ giá và dòng ngoại tệ. Các thành phần tham gia gồm tổ chức cung cấp dịch vụ sàn giao dịch, ngân hàng thanh toán và các thành viên giao dịch là ngân hàng, doanh nghiệp được cấp phép nhập khẩu. Hệ thống lưu ký và kiểm định vàng tập trung chưa triển khai ở giai đoạn đầu mà sẽ được nghiên cứu, bổ sung ở các giai đoạn sau.

Theo ông Đào Xuân Tuấn, quá trình thí điểm triển khai sàn giao dịch vàng sẽ linh hoạt điều chỉnh theo kết quả thực tế, bảo đảm khi giai đoạn trước đạt độ “chín”, có thể chuyển ngay sang giai đoạn tiếp theo mà không gián đoạn. Tuy nhiên, trong thời gian đầu, sàn giao dịch vàng chưa liên thông với quốc tế vì Việt Nam chưa tự do hóa giao dịch ngoại tệ và vẫn đang kiểm soát tỷ giá USD/VND, đây là điều kiện tiên quyết để bảo đảm ổn định tài chính.

Các chuyên gia nhận định, trong bối cảnh thị trường vàng trong nước còn tiềm ẩn biến động, sự ra đời của sàn giao dịch vàng quốc gia sẽ giúp người dân tiếp cận kênh đầu tư an toàn, hợp pháp và minh bạch hơn. Đồng thời, sàn cũng sẽ tăng tính kết nối giữa thị trường vàng với các định chế tài chính, mở ra cơ hội phát triển những sản phẩm tài chính phái sinh trong tương lai. Việc thành lập sàn giao dịch vàng là bước ngoặt quan trọng trong tiến trình hiện đại hóa thị trường tài chính Việt Nam. Khi hoạt động giao dịch vàng được minh bạch, kiểm soát và lưu thông hiệu quả, nguồn lực vàng trong dân sẽ từng bước được đánh thức, chuyển hóa thành động lực cho nền kinh tế.

Siết chặt quản lý thị trường vàng, điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt Chính phủ yêu cầu Ngân hàng Nhà nước và các bộ, ngành tăng cường thanh tra, kiểm tra hoạt động kinh doanh vàng, chống buôn ...

Ngân hàng Nhà nước ban hành quy định mới quản lý kinh doanh vàng Từ ngày 10/10/2025, Thông tư 34/2025/TT-NHNN chính thức có hiệu lực, đánh dấu bước hoàn thiện khung pháp lý cho hoạt động kinh doanh vàng ...

Nguyễn Đăng