Cụ thể hóa mục tiêu toàn dân được chăm sóc sức khỏe

Khám sức khỏe miễn phí cho người dân xã Tiến Thắng, Hà Nội. Ảnh: Phạm Hùng

Giảm chi phí y tế cho người dân

Bộ Tư pháp vừa công bố hồ sơ thẩm định dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách tạo đột phá cho công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân, do Bộ Y tế chủ trì xây dựng. Dự thảo Nghị quyết nhằm thể chế hóa Nghị quyết 72-NQ/TW của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân. Chính phủ dự kiến trình Quốc hội xem xét và thông qua tại Kỳ họp thứ 10 vào tháng 10 tới đây.

Về các giải pháp từng bước giảm chi phí y tế cho người dân, Bộ Y tế đề xuất khám sức khỏe định kỳ miễn phí ít nhất mỗi năm 1 lần theo nhóm đối tượng và lộ trình ưu tiên. Theo nội dung dự thảo Nghị quyết, trước mắt sẽ thực hiện khám sức khỏe định kỳ miễn phí cho người cao tuổi, người khuyết tật, người thuộc hộ nghèo, cận nghèo, người có công, người sống tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn, xã đảo, đặc khu với chi phí ước khoảng 6.000 tỷ đồng/năm.

Văn bản này không nêu về khám sàng lọc do nội dung này đã được quy định trong Luật Phòng bệnh, nguồn kinh phí đã được bố trí trong Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2030. Dự thảo Nghị quyết cũng quy định việc miễn viện phí ở mức cơ bản trong phạm vi quyền lợi bảo hiểm y tế (BHYT) theo lộ trình, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Nếu được thông qua, từ năm 2026, triển khai khám sức khỏe định kỳ miễn phí mỗi năm cho người cao tuổi, người khuyết tật, hộ nghèo, cận nghèo và một số đối tượng ưu tiên khác, nhằm cụ thể hóa mục tiêu toàn dân được chăm sóc sức khỏe định kỳ miễn phí, tiến tới miễn viện phí cơ bản vào năm 2030.

Từ năm 2027, mức hưởng trong phạm vi quyền lợi BHYT tăng từ 95% lên 100% cho người thuộc hộ gia đình cận nghèo và người từ đủ 75 tuổi trở lên đang hưởng trợ cấp hưu trí xã hội. Cơ quan soạn thảo đề xuất cho phép thí điểm đa dạng hóa các gói BHYT, BHYT bổ sung theo nhu cầu của người dân. Hiện nay Luật BHYT không cho phép thanh toán đối với khám sức khỏe định kỳ, khám sàng lọc nên cần phải có nghị quyết của Quốc hội mới có thể thực hiện được.

Trong bài phát biểu gần đây, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định: Việt Nam được cộng đồng quốc tế đánh giá cao về việc thực hiện các mục tiêu thiên niên kỷ trong lĩnh vực y tế của Liên Hợp quốc, với nhiều chỉ số về hệ thống y tế và sức khỏe cộng đồng vượt trội so với nhiều quốc gia có cùng mức phát triển. Hệ thống y tế nước ta đã không ngừng được củng cố, mở rộng từ Trung ương tới địa phương; từ đô thị tới các vùng rừng núi, hải đảo, vùng khó khăn, xa xôi, hẻo lánh. Trình độ chuyên môn, năng lực nghiên cứu, khả năng thực hành của đội ngũ y bác sĩ ngày càng nâng cao bên cạnh các máy móc, trang thiết bị y tế, thuốc men ngày một hiện đại, tiên tiến...

Khám sức khỏe miễn phí cho người dân xã Tiến Thắng, Hà Nội. Ảnh: Phạm Hùng

Tiến tới miễn viện phí cơ bản vào năm 2030

Về miễn viện phí, theo báo cáo của đại diện lãnh đạo Bộ Y tế tại cuộc họp báo Chính phủ thường kỳ vào ngày 6/5/2025, thì việc miễn viện phí cho toàn dân theo định hướng: từ 2026 - 2030, có 90% người dân được tiếp cận đầy đủ các dịch vụ y tế; 100% người dân được khám sức khỏe định kỳ ít nhất mỗi năm một lần. Do đó, với 100 triệu dân, chi phí mỗi lần khám sức khỏe khoảng 250.000 đồng/người, thì ngân sách Nhà nước phải chi khoảng 25.000 tỷ đồng/năm. Khoản chi để thực hiện chính sách này là tương đối lớn (25.000 tỷ đồng). Có thể có nhiều giải pháp tạo nguồn lực tài chính để thực thi, nhưng căn bản nhất vẫn là giải pháp tạo đột biến trong sản xuất kinh doanh và giải pháp tiết kiệm, tận dụng nguồn lực đã có.

Theo bà Trần Thị Trang - Vụ trưởng Vụ BHYT (Bộ Y tế), miễn viện phí toàn dân là một chủ trương hết sức nhân văn, thể hiện tính ưu việt của chế độ ta. Nhà nước và quỹ BHYT sẽ chi trả các chi phí y tế cơ bản, thiết yếu, giảm tối đa gánh nặng tài chính cho người dân, đặc biệt là trẻ em, người thuộc hộ nghèo, cận nghèo, người yếu thế, đối tượng chính sách xã hội. Phần dịch vụ y tế theo yêu cầu, vượt mức cơ bản thì người bệnh vẫn phải chi trả một phần.

Liên quan việc miễn viện phí toàn dân sẽ cần một nguồn lực tài chính rất lớn, vậy huy động nguồn kinh phí từ đâu để thực hiện sách này? Bà Trần Thị Trang cho hay, riêng việc khám sức khỏe định kỳ miễn phí ít nhất 1 lần mỗi năm cho toàn dân, với chi phí trung bình khoảng 300.000 đồng/lần, sẽ cần thêm khoảng 25.000 tỷ đồng mỗi năm cho khoảng 84 triệu dân - là các đối tượng chưa được hưởng chính sách theo quy định của pháp luật lao động (khoảng 16 triệu lao động hiện được người sử dụng lao động chi trả).

Ngoài ra, các chương trình sàng lọc, phát hiện sớm một số bệnh phổ biến, gói dịch vụ y tế cơ bản do trạm y tế thực hiện cũng cần bổ sung kinh phí. Do đó sẽ cần tính đến khả năng của quỹ BHYT, ngân sách Nhà nước để xác định các bệnh nào cần sàng lọc, dịch vụ y tế nào được đưa vào miễn phí theo lộ trình và đối tượng ưu tiên, bảo đảm khả năng cân đối, tính khả thi. Đồng thời, tăng mức hỗ trợ đóng BHYT theo lộ trình đối với học sinh, sinh viên, người cao tuổi, người khuyết tật, người thuộc hộ cận nghèo và đối tượng chính sách xã hội để tăng bao phủ BHYT; từng bước tăng tỷ lệ thanh toán, mở rộng phạm vi quyền lợi BHYT theo đối tượng ưu tiên phù hợp với lộ trình tăng mức đóng để giảm bớt gánh nặng tài chính cho người bệnh.

Để thực hiện chính sách miễn viện phí, bên cạnh bổ sung từ ngân sách Nhà nước, việc tăng dần mức đóng BHYT theo lộ trình là cần thiết. Hiện, mệnh giá thẻ BHYT mới là 4,5% mức lương cơ sở, trong khi luật cho phép tối đa 6%. Tăng mức đóng quỹ BHYT mới đủ nguồn để mở rộng phạm vi quyền lợi và tăng tỷ lệ chi trả. Tuy nhiên, với các đối tượng chính sách xã hội, nhóm yếu thế, Nhà nước sẽ hỗ trợ toàn bộ hoặc hỗ trợ phần lớn mức đóng này.

Triển khai giải pháp đột phá nhằm nâng cao sức khỏe Nhân dân

Thái Phương