Bài 2: Hà Nội - điểm sáng lan toả pháp luật trong Nhân dân

Thành phố Hà Nội luôn xác định công tác PBGDPL là cầu nối đưa pháp luật đến với cuộc sống, là cơ sở để xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị. Do vậy, UBND TP luôn quan tâm, triển khai đầy đủ, kịp thời các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn về công tác PBGDPL hàng năm.

Từ khi Luật PBGDPL được Quốc hội thông qua năm 2012, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2013, đã tạo cơ sở pháp lý đồng bộ, thống nhất cho công tác PBGDPL được triển khai một cách thuận lợi. Theo đó, để luật sớm đi vào cuộc sống, thực hiện sự chỉ đạo của Thành ủy, UBND TP Hà Nội ban hành Kế hoạch số 13/KH-UBND ngày 17/1/2013 triển khai thi hành Luật PBGDPL trên địa bàn TP Hà Nội và thành lập Hội đồng Phối hợp PBGDL TP Hà Nội.

Bên cạnh đó, TP luôn chú trọng ban hành văn bản, chỉ đạo của Đảng trong công tác PBGDPL để thực hiện Chỉ thị số 32-CT/TW của Ban Bí thư “về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác PBGDPL, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, Nhân dân”.

Những năm qua, Thành ủy, HĐND, UBND TP Hà Nội đã chỉ đạo, quán triệt sâu sắc đến các cấp, các ngành, đến từng cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức về Luật PBGDPL cũng như vị trí, vai trò, ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác PBGDPL.

Hằng năm, Hội đồng Phối hợp PBGDPL TP tham mưu UBND TP ban hành Kế hoạch hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam và tổ chức nhiều hoạt động hưởng ứng Ngày pháp luật; tư vấn hướng dẫn về nội dung, hình thức tổ chức Ngày Pháp luật phù hợp với điều kiện, tình hình thực tiễn dưới nhiều hình thức đa dạng, phong phú.

Sau 10 năm thực hiện Luật PBGDPL, các sở, ban, ngành, đoàn thể của TP và 30 quận, huyện, thị xã trước sáp nhập đã phối hợp tổ chức 82.207 cuộc tuyên truyền, phổ biến pháp luật với trên 13.125.091 lượt người dự. Công tác PBGDPL từ TP đến cơ sở được thực hiện bằng nhiều hình thức, từ tổ chức các cuộc thi, từ trợ giúp pháp lý, tư vấn pháp luật, hoạt động hoà giải ở cơ sở, qua công tác xét xử, lồng ghép trong hoạt động của các tổ chức đoàn thể, câu lạc bộ, tủ sách pháp luật…

Trong giai đoạn 2020 -2025, các cấp từ TP đến cơ sở tổ chức 37.498 cuộc tuyên truyền pháp luật với khoảng 7,4 triệu lượt người tham gia; tổ chức 414 cuộc thi thu hút gần 8 triệu lượt người tham gia; phát hành 26,4 triệu tài liệu; đăng tải hơn 300.000 tin, bài phát trên phương tiện thông tin đại chúng.

Sở Tư pháp TP tham mưu tổ chức nhiều hình thức tuyên truyền pháp luật, trong đó có nhiều hội nghị trực tiếp kết hợp trực tuyến thu hút trên 10.000 người tham dự/1 cuộc; trực tiếp tham mưu cho TP tổ chức 4 cuộc thi lớn tìm hiểu pháp luật thu hút ngày càng đông đảo người dân trên địa bàn tham gia trở thành phong trào tìm hiểu pháp luật sôi nổi trên địa bàn Thủ đô.

Với vai trò tuyên truyền, 18 năm qua, ấn phẩm Pháp luật và Xã hội (trước đây là cơ quan ngôn luận của Sở Tư pháp; nay trực thuộc báo Kinh tế và Đô thị) đã làm tròn trách nhiệm, xuất bản, đăng hàng chục nghìn bài viết. Bằng nhiều phương thức thể hiện, báo là kênh tuyên truyền Luật PBGDPL hiệu quả, được các cơ quan chức năng, bạn đọc đánh giá cao.

Trưởng phòng PBGDPL - Sở Tư pháp TP Hà Nội, thạc sĩ Vũ Thị Thanh Tú cho biết, từ khi Luật PBGDPL đi vào cuộc sống đến nay, Phòng PBGDPL đã có nhiều cách làm hay, thiết thực để hướng dẫn cơ sở thực hiện tuyên truyền PBGDPL.

Là người cán bộ sâu sát, gắn bó với công tác PBGDPL, Thạc sĩ Vũ Thị Thanh Tú chia sẻ, bản thân là người nhận thức rất rõ nhiệm vụ của mình trong vai trò tham mưu giúp cho lãnh đạo Sở thực hiện tốt vị trí của cơ quan thường trực của Hội đồng phối hợp PBGDPL, cơ quan tham mưu cho UBND TP trong công tác chỉ đạo, điều hành, định hướng nhiệm vụ trọng tâm công tác PBGDPL của TP, là nòng cốt để lan tỏa, đẩy mạnh các cơ quan, đơn vị thực hiện các hoạt động PBGDPL.

Việc triển khai thực hiện PBGDPL phải được cụ thể hóa bằng các văn bản chỉ đạo, chương trình, kế hoạch cụ thể, có trọng tâm, trọng điểm, thiết thực, phù hợp với yêu cầu thực hiện nhiệm vụ chính trị của TP, ngành, địa phương; bám sát sự chỉ đạo, hướng dẫn của cấp trên, đồng thời phát huy tính chủ động, sáng tạo của cơ sở.

Sở thường xuyên có tương tác hai chiều với các đơn vị, địa phương tại cơ sở để nhìn nhận những khó khăn, vướng măc để kịp thời tháo gỡ hoặc tham mưu cấp có thẩm quyền tháo gỡ khó khăn trong công tác PBGDPL. Đồng thời, phát hiện mô hình hay, cách làm hiệu quả trong công tác PBGDPL để đẩy mạnh, nhân rộng cũng như hoàn thiện, chỉnh sửa cho phù hợp tại thời điểm tham mưu thực hiện các hoạt động PBGDPL.

“Trong các hoạt động tuyên truyền, chúng tôi luôn lấy đối tượng tuyên truyền là trung tâm. Do vậy khi tham mưu cho TP trong công tác PBGDPL chúng tôi lựa chọn những vấn đề nóng, thời sự mà người dân trên địa bàn quan tâm. Đồng thời, tìm ra cách thức tuyên truyền cho phù hợp, nhằm thu hút đông đảo đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, học sinh, sinh viên, người lao động và Nhân dân tích cực hưởng ứng tham gia nhằm lan tỏa tinh thần tìm hiểu pháp luật. Từ đó lan tỏa, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người dân như: thông qua tuyên truyền qua các cuộc thi tìm hiểu pháp luật dưới hình thức thi viết trên giấy, thi viết trên mạng, thi sân khấu hóa, thi trực tuyến, thi dưới hình thức xây dựng video… hoặc nhiều hình thức tuyên truyền qua Cổng/Trang thông tin điện tử, qua mạng internet, mạng xã hội…” - thạc sĩ Vũ Thị Thanh Tú cho biết

Cùng với đó, Sở tích cực phối hợp với cơ quan truyền thông trong việc đẩy mạnh các hoạt động PBGDPL trong quá trình triển khai thực hiện nhằm lan tỏa rộng, tạo hiệu ứng mạnh trong công tác PBGDPL. Tìm tòi, nghiên cứu và từng bước đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong công tác PBGDPL để đáp ứng nhu cầu tìm hiểu pháp luật nhanh, kịp thời nhưng mang tính chất vừa sâu, vừa rộng, tiết kiệm chi phi và nguồn lực nhân sự khi mà hầu hết đội ngũ làm công tác PBGDPL đều là kiêm nhiệm.

Tích cực tham mưu cho cấp có thẩm quyền trong việc quan tâm đầu tư kinh phí cho hoạt động PBGDPL. Thường xuyên tổ chức đánh giá các hoạt động PBGDPL, quan tâm khen thưởng, động viên, khuyến khích cho tập thể, cá nhân có thành tích trong công tác PBGDP như: khen thưởng tổng kết các cuộc thi, các đề án, chương trình PBGDPL theo giai đoạn, tổ chức Lễ hưởng ứng Ngày pháp luật Việt Nam gắn với việc tuyên dương tập thể, cá nhân có thành tích trong công tác PBGDPL, tổ chức đánh giá, tổng kết công tác PBGDPL hàng năm.

Đến nay, sau hơn 10 năm triển khai thi hành Luật PBGDPL, công tác tuyên truyền PBGDPL trên địa bàn TP đã gặt hái được nhiều thành công, có những bước đột phá, chuyển biến trên nhiều mặt. Trong đó, công tác chỉ đạo, điều hành về công tác PBGDPL đã đi vào nền nếp, bài bản, các cấp ủy, chính quyền ngày càng nhận thức rõ tầm quan trọng công tác PBGDPL và quan tâm bố trí kinh phí cho công tác này.

Công tác tuyên truyền, PBGDPL được triển khai thực hiện thường xuyên, liên tục, với mô hình, cách thức PBGDPL ngày càng đa dạng, phong phú, thu hút ngày càng đông đảo các tầng lớp Nhân dân tích cực hưởng ứng tham gia đã tạo sự lan tỏa ý thức thượng tôn, chấp hành và bảo vệ pháp luật trong đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, lực lượng vũ trang, học sinh, sinh viên và Nhân dân trên địa bàn Thủ đô.

Quyền tiếp cận thông tin pháp luật của người dân ngày càng được bảo đảm; hình thành thói quen chủ động học tập, nâng cao ý thức tự giác tuân thủ, chấp hành pháp luật của cán bộ, công chức, viên chức và Nhân dân; đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức Thủ đô chấp hành tốt các quy định kỷ cương hành chính, pháp luật trong công tác chuyên môn; ý thức chấp hành pháp luật của người dân trên địa bàn TP ngày được nâng cao.

Việc thực hiện một số mô hình mới trong công tác PBGDPL như mô hình “Cầu thang pháp luật” được Hội đồng phối hợp PBGDPL TP xây dựng và chỉ đạo triển khai thực hiện từ 2019 về các lĩnh vực liên quan đến người dân quan tâm như: quy tắc ứng xử nơi công cộng, chấp hành pháp luật bảo vệ môi trường, chấp hành pháp luật giao thông đường bộ, ứng xử trên môi trường mạng, phòng, chống dịch bệnh Covid-19…. được triển khai tuyên truyền tại một số tòa nhà chung cư, màn hình Led nơi công cộng với nội dung ngắn gọn, dễ hiểu. Là một hình thức tuyên truyền rất hiệu quả và thiết thực, được nhiều địa phương, người dân đánh giá cao.

Đặc biệt, Sở Tư pháp chú trọng đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong công tác PBGDPL và luôn thuộc nhóm các đơn vị đứng đầu cả nước trong việc tăng cường ứng dụng CNTT, đổi mới công tác PBGDPL theo hướng thiết thực, phù hợp, hiệu quả: tích cực nhân rộng mô hình mới tuyên truyền qua mô hình “cầu thang pháp luật”, tuyên truyền trên thiết bị điện tử, xây dựng mô hình sách điện tử, tiếp tục đẩy mạnh và duy trì hoạt động của Trang thông tin điện tử PBGDPL của Hội đồng phối hợp PBGDPL TP, trong 5 năm (2020-2025) đăng tải 24.000 tìn, bài viết tuyên truyền pháp luật.

Năm 2024, hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam, Sở Tư pháp TP Hà Nội đã tổ chức cuộc thi “Tuyên truyền viên pháp luật giỏi cho người khiếm thị trên địa bàn TP Hà Nội” năm 2024. Thạc sĩ Vũ Thị Thanh Tú, Chủ tịch Hội đồng Ban giám khảo cuộc thi cho biết, đây là cuộc thi lần đầu tiên TP Hà Nội tổ chức cho người khiếm thị trên địa bàn TP và được đánh giá cao, là mô hình mới, thể hiện sự quan tâm của TP đối với đối tượng tuyên truyền pháp luật là người yếu thế trong xã hội.

Cục trưởng Cục PBGDPL và Trợ giúp pháp lý - Bộ Tư Pháp, tiến sĩ Lê Vệ Quốc đánh giá đây một sự kiện vô cùng ý nghĩa và thiết thực, cuộc thi được tổ chức chuyên nghiệp, rất bài bản, rất quy củ: “Tôi nghĩ rằng, nếu ở địa phương nào cũng tổ chức được những sự kiện có ý nghĩa, thiệt thực như thế này thì công tác PBGDPL nói chung và PBGDPL cho người khuyết tật nói riêng sẽ thật sự đi vào cuộc sống, đi vào lòng người và đến với từng người dân, đặc biệt là người yếu thế, những người có điều kiện, hoàn cảnh thiệt thòi hơn với những người khác…”.

Cùng với đó, những năm qua, Đoàn Luật sư TP Hà Nội là một trong những đơn vị làm tốt công tác tuyên truyền PBGDPL với nhiều mô hình hay, hiệu quả như: mô hình “Học sinh Thủ đô với pháp luật”; “Luật sư Thủ đô đồng hành với nhóm người dễ bị tổn thương”; “Luật sư và Nhân dân Thủ đô với chuẩn tiếp cận pháp luật”; “Luật sư Thủ đô với công tác hòa giải ở cơ sở”… Đặc biệt, trong năm 2024 Đoàn Luật sư phối hợp với Sở Tư pháp triển khai mô hình “Phiên tòa giả định” tuyên truyền pháp luật cho lứa tuổi học sinh trên địa bàn TP.

Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP Hà Nội, Phó Chủ tịch Hội luật gia Nguyễn Văn Hà cho biết, mô hình “Phiên tòa giả định” đạt kết quả tốt trong tuyên truyền pháp luật năm 2024, được các cơ quan, sở, ngành của TP Hà Nội ghi nhận và đánh giá tính hiệu quả, thiết thực. Có thể nói đây là một mô hình mới với phương thức tổ chức mới và Đoàn Luật sư cũng là đơn vị tiên phong cùng đồng hành với Sở Tư pháp TP Hà Nội thực hiện hoạt động tuyên truyền, PBGDPL bằng phiên tòa giả định trên địa bàn TP.

Đoàn Luật sư TP Hà Nội phối hợp với Sở Tư pháp TP Hà Nội đã tổ chức 38 buổi tuyên truyền PBGDPL qua phiên tòa giả định tại các nhà trường trung học cơ sở (THCS), trung học phổ thông (THPT) trên địa bàn TP Hà Nội, 10 buổi tuyên truyền PLBGDPL qua mô hình “Học sinh Thủ đô với pháp luật” với các chuyên đề khác nhau. Ngoài ra, Đoàn Luật sư còn tổ chức nhiều nhiều buổi tuyên truyền pháp luật cho người yếu thế.

Chỉ tính từ năm 2022 đến 2025, Đoàn Luật sư TP Hà Nội đã triển khai khoảng 80 buổi tuyên truyền PBGDPL với số lượng hơn 80.000 lượt người dân được thụ hưởng. Hiện nay, Đoàn Luật sư tiếp tục đẩy mạnh mô hình “Phiên tòa giả định”, nhằm nâng cao kiến thức pháp luật cho lứa tuổi học sinh và nhiều hình thức tuyên truyền thiết thực khác để lan tỏa pháp luật trong Nhân dân.

Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP Hà Nội luật sư Đào Ngọc Chuyền nhấn mạnh: “Nhờ thực hiện tốt công tác tuyên truyền PBGDPL, người dân có cơ hội tiếp cận với pháp luật và hoạt động trợ giúp pháp lý của luật sư. Góp phần nâng cao nhận thức về pháp luật của người dân, họ hiểu về quyền nghĩa vụ của họ theo quy định pháp luật, giúp cho người dân sống và làm việc theo pháp luật.

Số vụ việc vi phạm pháp luật và tranh chấp dân sự, những mâu thuẫn trong Nhân dân ở những địa bàn sau khi được tuyên truyền có xu hướng giảm dần. Từ đó có thể đánh giá được vai trò của công tác tuyên truyền PBGDPL và trợ giúp pháp lý của luật sư. Điểm nhấn rõ nhất là nhận thức, ý thức tôn trọng pháp luật trong Nhân dân được nâng cao, hạn chế và ngăn ngừa các hành vi vi phạm pháp luật, bảo đảm ổn định an ninh chính trị, an toàn xã hội, thúc đẩy kinh tế xã hội phát triển ở địa phương”.

(Còn nữa)