Những hình ảnh phản cảm làm mất đi ý nghĩa cao đẹp của Lễ hội Ná Nhèm

TS Bàn Tuấn Năng, người có công phục dựng Lễ hội Ná Nhèm cho biết, chính những hình ảnh phản cảm đang làm mất đi những ý nghĩa cao đẹp của Lễ hội Ná Nhèm, gây sự “uất ức” với cộng đồng cư dân sở tại và những người đã mất nhiều thời gian, công sức và trí tuệ để phục dựng lại lễ hội này.
Những hình ảnh phản cảm làm mất đi ý nghĩa cao đẹp của Lễ hội Ná Nhèm
Lễ hội Ná Nhèm được tổ chức vào ngày 15 tháng Giêng hàng năm. Từ ngày lễ hội được phục dựng, nhiều du khách đã đến tham gia.

Sau khi Lễ hội Ná Nhèm ở xã Trấn Yên, huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn được tổ chức, nhiều trang mạng xã hội đã đăng tải những hình ảnh về sinh thực khí nam (tàng thinh - mô phỏng bộ phận sinh dục nam) có chiều dài 1,3m, nặng 60kg.

Cùng với đó là hình ảnh phản cảm của một số phụ nữ chụp ảnh cùng sinh thực khí nam với biểu cảm rất dung tục, không thể hiện đúng theo tinh thần của lễ hội. Những hình ảnh này sau khi được chia sẻ đã nhận được nhiều phản ứng của dư luận, trong đó đa số lên án hành động của một số du khách nữ.

Chia sẻ với PV, TS Bàn Tuấn Năng, Viện Văn hóa Phát triển (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh) người có công phục dựng Lễ hội Ná Nhèm cho biết, chính những hình ảnh xấu xí đó đang làm mất đi những ý nghĩa cao đẹp của Lễ hội Ná Nhèm, gây sự “uất ức” với cộng đồng cư dân sở tại và những người đã mất nhiều thời gian, công sức và trí tuệ để phục dựng lại lễ hội này.

“Những người chụp ảnh dung tục đó không phải là người địa phương, họ không hiểu gì về Lễ hội Ná Nhèm. Họ chỉ đến để chụp những bức ảnh mang tính dung tục, đưa lên mạng xã hội để cộng đồng quan tâm. Đây cũng là hệ lụy khi mạng xã hội đi trước truyền thông chính thống, hướng dư luận theo chiều hướng có thể là tiêu cực”, TS Bàn Tuấn Năng nói.

Những hình ảnh phản cảm làm mất đi ý nghĩa cao đẹp của Lễ hội Ná Nhèm
Hình ảnh người phụ nữ chụp ảnh phản cảm cùng tàng thinh.

Theo TS Bàn Tuấn Năng, Lễ hội Ná Nhèm có rất nhiều thông điệp ẩn về con cháu nhà Mạc và khát vọng về sự khôi phục vương triều thời kỳ hậu Cao Bằng (1677). Sự hiện diện của sinh thực khí nam (tàng thinh) - nữ (mặt nguyệt), thể hiện khát vọng trường tồn của dòng họ. Trong nỗi sợ hãi khi thay tên, đổi họ trước họa tru di, con cháu nhà Mạc (cụ thể ở đây là họ Hoàng, họ Bế) đã dám “xé rào”, vượt qua Nho giáo, vác sinh thực khí nam nữ đi cúng vua, mong vua tổ che chở cho dòng họ, để được tiếp tục sinh sôi, nảy nở.

“Khi đến đường cùng, tôn giáo ngoại lai sẽ phải dành chỗ cho tín ngưỡng bản địa, mà cao nhất là 2 tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên và phồn thực. Vì thế tôi rất buồn khi nhiều du khách khi tham gia lễ hội đã bỏ qua sự thiêng liêng này, tự ý dung tục hóa nó như một lễ hội có sắc màu tính dục, quên đi bài học lịch sử bi thương và giá trị nhân văn tài hoa trong sáng tạo mật mã văn hóa của các bậc tiền nhân”, TS Bàn Tuấn Năng nhấn mạnh.

Vị tiến sĩ này cũng cho biết, Lễ hội Ná Nhèm có 3 điểm đặc biệt so với các lễ hội khác, đó là: Đây là lễ hội duy nhất ở Việt Nam hiện tại, con cháu nhà Mạc được hô vạn tuế với vua tổ của mình; là lễ hội duy nhất sử dụng mô hình khí giới như thật để diễn trò; là lễ hội duy nhất đem sinh thực khí nam nữ đi cúng vua. Với những giá trị ấy, Lễ hội Ná Nhèm đã được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia từ năm 2015.

Lịch trình tổ chức Lễ hội Ná Nhèm

Buổi sáng sớm ngày rằm tháng Giêng, các ông Mo, ông Hội và 4 anh Tưởng là người phụ trách việc cúng bái ở đình Làng Mỏ sẽ ra miếu Mỏ Vằn thắp hương và xin nước tiên ở mỏ nước Bó Vằn và rước về đình Làng Mỏ để thắp hương. Điểm đặc biệt của đình Làng Mỏ là ngoài các lư hương còn thờ thêm 2 thanh đại đao. Trong việc thắp hương cho Thành Hoàng ở đây, mọi người không được trực tiếp thắp hương mà phải dâng qua 4 anh Tưởng là những trai tráng trong làng, đảm nhiệm việc hương khói và trong năm đảm nhiệm công việc này thì không được phép lấy vợ.

Sau màn rước nước Tiên, cúng lễ sẽ đến phần Hội. Từ dưới khe suối, hai đoàn quân mai phục xông lên, đánh gươm và đại đao (người dân gọi là mác). Đi đầu là 2 ông tướng của nước Ngô và nước Lào. Đoàn quân sẽ đánh trận, diễu võ và khênh các đồ lễ như cây bông, cây ngô, cây khoai, cây lúa, kén tằm cùng với sinh thức khí nam - nữ. Khoảng gần trưa thì đoàn đến miếu Tam Tiều. Màn cung tiến lễ vật sẽ diễn ra tại đây.

Cũng ở đây, khi cung tiến lễ vật, bao gồm cả sinh thực khí nam - nữ (tàng thinh - mặt nguyệt) cho đức vua, người xướng sẽ hô bằng tiếng Tày vùng Cao Bằng chứ không phải bằng tiếng Tày của người Bắc Sơn (một hóa thạch về âm điệu, ngôn ngữ của họ Bế và họ Hoàng trước khi di cư về đây ẩn náu nhằm tránh họa tru di). Trong màn đối đáp, trò diễn… đức vua sẽ được hô “tô mô vạn tuế”.

Buổi chiều, lễ hội tiếp tục diễn ra các trò sĩ - nông - công - thương, ngư - tiều - canh - mục. Đây là các nghề thiết yếu, đảm bảo cho đời sống mưu sinh của con người.

Lễ hội Ná Nhèm 2023: Bố trí nhà sàn đón tiếp du khách tham gia Lễ hội Ná Nhèm 2023: Bố trí nhà sàn đón tiếp du khách tham gia

Để đảm bảo đón tiếp du khách được chu đáo, Ban tổ chức Lễ hội Ná Nhèm đã nhờ một số nhà sàn của Nhân ...

Công Phương

Bản quyền thuộc về "Pháp Luật và Xã hội - Chuyên trang của Báo Kinh tế & Đô thị", chỉ được dẫn nguồn khi có thỏa thuận bằng văn bản.