Bảo tồn ga Hà Nội: Cần đảm bảo mỹ thuật phù hợp kiến trúc lịch sử

Ga Hàng Cỏ chính thức đổi tên thành ga Hà Nội năm 1976, như một chứng nhân lịch sử của Thủ đô Hà Nội

Đẩy nhanh tiến độ

Bộ Giao thông vận tải (GTVT) vừa trả lời đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội về kiến nghị cử tri, với nội dung đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng tổ hợp ga Ngọc Hồi ở huyện Thanh Trì. Theo đó, Bộ GTVT cho rằng, theo Luật Đường sắt, dự án đường sắt đô thị số 1 Yên Viên - Ngọc Hồi do UBND TP Hà Nội làm chủ đầu tư. Ngày 22/3, Bộ GTVT và UBND TP Hà Nội họp để phân định rõ trách nhiệm làm cơ quan chủ quản đầu tư các hạng mục thuộc tổ hợp ga Ngọc Hồi. Cụ thể, Bộ GTVT sẽ đầu tư các hạng mục với chức năng lập tàu của đường sắt quốc gia và UBND TP Hà Nội đầu tư các hạng mục khu depot thuộc dự án này.

Để đẩy nhanh tiến độ dự án, Bộ GTVT chỉ đạo Ban quản lý dự án đường sắt bàn giao hồ sơ, tài liệu liên quan của dự án đường sắt đô thị Yên Viên - Ngọc Hồi để UBND TP Hà Nội chủ động hoàn thiện các thủ tục đầu tư khu depot và dự án đường sắt đô thị Hà Nội, tuyến Yên Viên - Ngọc Hồi theo thẩm quyền.

Trong thời gian tới, Bộ GTVT sẽ phối hợp với Ủy ban Quản lý vốn tại DN chỉ đạo Tổng Cty Đường sắt Việt Nam và các đơn vị liên quan di dời cơ sở hạ tầng đường sắt quốc gia như ga Hà Nội, ga Giáp Bát để bàn giao mặt bằng cho UBND Hà Nội triển khai thực hiện dự án.

Như vậy khi hoàn thành dự án trên, ga Hà Nội sẽ trở thành ga đường sắt đô thị. Tuyến đường sắt quốc gia Bắc - Nam dịch chuyển về ga Ngọc Hồi, cách ga Hà Nội hiện nay khoảng 13km về phía Nam.

Di sản phải nằm trong sự phát triển của đô thị

Đề cập tới di sản kiến trúc ga Hà Nội, GS sử học Nguyễn Văn Khánh cho biết, ở một số nước vẫn có những nhà ga gần trung tâm TP, vẫn có giá trị sử dụng. Thế nhưng vấn đề là phải cải tạo thế nào? Việc bảo tồn là cũng để giữ lại một ký ức cho thế hệ hiện nay và mai sau hiểu về một phần lịch sử của Hà Nội và Việt Nam. Nếu bây giờ giữ lại, thậm chí tôn tạo, phục hồi những dấu tích xưa của nhà ga cũ cũng rất hay. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi phải có cái nhìn nghệ thuật, mỹ thuật phù hợp kiến trúc lịch sử. Bên cạnh đó, việc bảo tồn cũng trong hướng hiện đại hóa, phù hợp với sự phát triển của kinh tế- xã hội đất nước.

Ủng hộ việc cải tạo nhà ga là cần thiết để có thể đáp ứng được các yêu cầu phát triển, PGS.TS Nguyễn Văn Huy - nguyên GĐ Bảo tàng Dân tộc học lưu ý: Cần đặc biệt chú ý đến các yếu tố như bảo vệ kiến trúc, di sản; hài hòa trong quy hoạch tổng thể. Hiện ga Hà Nội còn giữ được khá nhiều đường nét kiến trúc của Pháp, do đó, việc cải tạo ga cần làm theo hướng giữ lại toàn bộ những kiến trúc này. Có thể xây dựng nhà ga mới to hơn, đẹp hơn, ôm lấy toàn bộ những đường nét của nhà ga chính để bảo vệ di sản.

Theo ông Huy, phá dỡ để xây mới thì rất dễ, nhưng xây mà giữ được di sản thì mới khó, mới là thách thức cần vượt qua. Phương án mới nên thiết kế thành các đường chạy tàu ngầm dưới lòng đất hoặc trên cao, tránh tình trạng đường sắt cắt ngang nhiều tuyến phố trong nội đô như hiện nay, vừa gây ách tắc, lại thiếu an toàn. “Đồng thời, việc quy hoạch cần phải cân nhắc đến toàn bộ cảnh quan xung quanh khu vực ga. Hà Nội nên tập trung phát triển theo hướng đô thị lõi gồm các khu phố cổ (gồm các quận nội thành) và khu vệ tinh. Trong đó, các công trình, dự án bất động sản cao tầng nên phát triển ở khu vệ tinh. Làm được vậy sẽ tránh được việc phá vỡ quy hoạch, làm tăng dân số nội đô và ách tắc giao thông”, ông Huy cho biết.

Cũng liên quan đến vấn đề này, KTS Phạm Thanh Tùng - Chánh văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam đưa ra quan điểm: Ga Hà Nội đã có hàng trăm năm, đó là ký ức của đô thị Pháp cổ, một đô thị phát triển. Đời người phải có ký ức, có quê quán để nhớ. Khi người ta nhìn ga Hàng Cỏ sẽ thấy được ký ức 100 năm của Hà Nội như thế nào. Thế nên, nó không chỉ là công trình mà còn là di sản, là ký ức, là nơi chốn, lịch sử. Đô thị là phải có lịch sử, không có đô thị nào không có lịch sử cả. Cho nên vấn đề bảo tồn nằm ở tư duy văn hóa của các nhà quản lý.

Theo KTS Phạm Thanh Tùng, vấn đề bảo tồn ga Hà Nội hiện nay cần xem rõ chủ trương của quy hoạch để đảm bảo giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc. “Nếu Hà Nội có chủ trương di dời, không để đường sắt đi trong nội đô nữa, ga Hà Nội sẽ trở thành bảo tàng, là nơi kể chuyện. Có thể biến nó thành ga trung chuyển cho một loại hình giao thông mới, ví dụ như tàu điện ngầm. Còn trường hợp Hà Nội tiếp tục để đường sắt đi trong đô thị thì ga Hà Nội vẫn có giá trị sử dụng là một ga đầu mối.

	Nghiên cứu đầu tư kéo dài tuyến metro Nhổn - Ga Hà Nội đến Hoàng Mai
	Khảo sát các điểm trông giữ xe phục vụ đường sắt trên cao Nhổn - ga Hà Nội
	Di dời hạ tầng đường sắt ga Hà Nội và Giáp Bát để làm dự án metro Yên Viên- Ngọc Hồi

Triệu Tâm