Vụ khởi kiện chi cục hải quan ga đường sắt quốc tế Yên Viên

Cho rằng bị áp "nhầm" thuế nhập khẩu với lô hàng 3.802,92 tấn "thép cuộn tròn hợp kim, cán nóng, dạng cuộn không đều, không dùng cho xây dựng, hàng mới 100%, do Trung Quốc sản xuất", Cty TNHH sản xuất kết cấu thép Thành Long (trụ sở tại xã Đình Dù, huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên) đã khởi kiện hành chính Chi cục Hải quan ga đường sắt quốc tế Yên Viên (thuộc Cục Hải quan Hà Nội), yêu cầu hủy quyết định số 132/QĐAĐ-HQĐS ngày 5-9-2009 của cơ quan này.

Giám định theo căn cứ chưa được luật thừa nhận!

Trong hai ngày 29 và 30-12-2010, TAND huyện Gia Lâm đã mở phiên tòa sơ thẩm, xét xử vụ án hành chính này. Bà Trần Thị Thu Hiền, đại diện theo ủy quyền của Cty TNHH sản xuất kết cấu thép Thành Long (Cty Thành Long) cho biết, ngày 3-7-2009, Cty Thành Long làm thủ tục hải quan để nhập khẩu lô hàng 3.802,92 tấn thép cuộn tròn hợp kim, cán nóng, dạng cuộn không đều, do Trung Quốc sản xuất, tờ khai hải quan số 1125/NK/KD/SOII tại Chi cục Hải quan đường sắt quốc tế Yên Viên (Chi cục Hải quan Yên Viên). Với mã hàng này, được áp dụng thuế nhập khẩu là 10% và thuế VAT là 5%.

Sau khi kiểm tra, Chi cục Hải quan Yên Viên "băn khoăn" hai vấn đề là loại thép này có dùng trong xây dựng được không (liên quan đến xác định giá trị tính thuế) và loại thép này có phải là thép hợp kim hay không (liên quan đến việc áp mã số tính thuế), nên đã đề nghị Chi cục kiểm tra sau thông quan (Cục Hải quan Hà Nội) và doanh nghiệp cùng phối hợp lấy mẫu hàng gửi đi giám định, làm cơ sở để tính thuế. Ngày 6-7-2009, Chi cục Hải quan Yên Viên và Chi cục kiểm tra sau thông quan đã tiến hành lấy mẫu gửi đi giám định.

Kết quả giám định của Trung tâm kỹ thuật 1 ngày 23-7-2009 kết luận lô hàng nói trên của Cty Thành Long là "phù hợp thép cốt bê tông trong xây dựng". Trên cơ sở này, ngày 18-8-2009, Chi cục Hải quan Yên Viên ra Quyết định số 115 ấn định thuế chênh lệch tăng lên so với Cty khai là hơn 389 triệu đồng. Nhưng, ngày hôm sau, 19-8, Chi cục Hải quan Yên Viên lại nhận được kết luận giám định của Trung tâm kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng 3 kết luận năm mẫu thép của Cty Thành Long là "thép không hợp kim". Trên cơ sở này, Chi cục Hải quan Yên Viên tiếp tục ban hành Quyết định 132 ngày 5-10-2009, ấn định số thuế chênh lệch so với khai báo là 1,597 tỷ đồng với biểu thuế nhập khẩu của lô hàng từ 10% đã được tính tăng lên 15%.

Khẳng định lô hàng của Cty Thành Long là "thép hợp kim, không dùng trong xây dựng", bà Hiền lý giải, để xác định lô hàng thép nhập khẩu trên có phải là thép hợp kim hay không làm căn cứ áp mã hàng và tính thuế, phải căn cứ vào các qui định của pháp luật Việt Nam. Cụ thể, trong công văn số 2009/TĐC-ĐGPH, Tổng Cục tiêu chuẩn đo lường chất lượng (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho rằng theo TCVN 7446-1:2004 thì "thép hợp kim là thép có hàm lượng nguyên tố Bo lớn hơn hoặc bằng 0,0008%", và hiện nay, việc phân loại thép hợp kim hoặc thép không hợp kim chủ yếu được dựa trên các căn cứ qui định trong tiêu chuẩn quốc gia của nước sản xuất hoặc tiêu chuẩn tương đương khác mà nhà sản xuất công bố áp dụng".

Tương tự, theo Biểu thuế xuất nhập khẩu của Bộ Tài chính, tại chương 72 đã giải thích "thép hợp kim là thép có thành phần không tuân theo định nghĩa của thép không gỉ và chứa ít nhất một trong các nguyên tố với hàm lượng Bo từ 0,0008% trở lên". Trong khi đó, lô hàng nhập khẩu nói trên của Cty Thành Long có thành phần nguyên tố Bo gấp hơn hai lần qui định của Bộ Tài chính (kết luận giám định số 09A01HQ1427 ngày 2-7-2009 của Vinacontrol Hà Nội).

Các bên trong phiên tòa

Vi phạm Luật Hải quan!

Tại phiên tòa, HĐXX đã làm rõ vì sao các kết luận giám định khác nhau với cùng mẫu hàng? Thực tế, Vinacontrol Hà Nội đã căn cứ vào qui định của pháp luật Việt Nam (TCVN 7446-1:2004 ) để phân tích, trong khi Trung tâm kỹ thuật 1 và Trung tâm kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng lại dựa vào "tiêu chuẩn của một Hiệp hội của Mỹ”, với nguồn gốc văn bản là "mua trên mạng interrnet". Làm rõ căn cứ áp dụng của hai đơn vị này không phù hợp, HĐXX đã chấp nhận kết luận của Vinacontrol, xác định mặt hàng của Cty Thành Long là "thép hợp kim, không dùng trong xây dựng".

Bên cạnh đó, việc tiến hành lấy mẫu đi giám định của Chi cục Hải quan Yên Viên cũng vi phạm nghiêm trọng các qui định về trình tự, thủ tục của ngành Hải quan theo Điểm C, Khoản 3, Điều 15 của Thông tư 79. Lẽ ra khi lấy mẫu giám định, Chi cục Hải quan Yên Viên bắt buộc phải lập Phiếu lấy mẫu và Biên bản bàn giao mẫu, nhưng cơ quan này đã "cải cách", bỏ qua hai văn bản quan trọng này, chỉ lập Biên bản làm việc, và bàn giao theo kiểu "trao tay" với nhau.

Ông Trịnh Văn Sử - Phó Chi cục trưởng, bà Phạm Thị Ngọc Sâm - Đội phó thuộc Chi cục Hải quan Yên Viên và các ông Đào Ngọc Thành, Phạm Duy Vũ (hai cán bộ của Chi cục Kiểm tra sau thông quan xuống phối hợp cùng Chi cục Hải quan Yên Viên) đều cho rằng, việc lấy mẫu đi giám định của Chi cục Hải quan Yên Viên là… hoàn toàn đúng. Sở dĩ, cơ quan này không lập Phiếu lấy mẫu và Biên bản bàn giao mẫu vì đây là trường hợp "đặc biệt", có sự tham gia của ba bên (Chi cục Hải quan sau thông quan phối hợp) nên không cần thiết, và việc làm này vẫn đúng trình tự, thủ tục luật định!

Với hai lý do: Cơ sở để giám định "chông chênh" về tính pháp lý và việc lấy mẫu, bàn giao mẫu không theo luật định, HĐXX không chấp nhận các kết luận giám định của Trung tâm kỹ thuật 1 và Trung tâm kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng. Do đó, việc Chi cục Hải quan Yên Viên dựa vào các kết luận giám định này để ban hành quyết định áp thuế với Cty Thành Long là thiếu căn cứ. Sau hơn một ngày làm việc, HĐXX TAND huyện Gia Lâm đã chấp nhận yêu cầu của Cty Thành Long, tuyên hủy Quyết định 132 của Chi cục Hải quan Yên Viên.

Hải Lý