Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt

Theo tờ trình, những năm gần đây, việc khai thác các tiềm năng tĩnh của nền kinh tế đang dần tới hạn và sức hút của các khu kinh tế (KKT), khu công nghiệp (KCN), khu chế xuất (KCX), khu công nghệ cao (KCNC) sau 25 năm phát triển giảm dần, thiếu động lực phát triển đột phá.

Mặc dù vậy, kinh nghiệm trong xây dựng, quản lý một số đặc khu, KCN, KCX, KKT, KCNC là tiền đề quan trọng để chúng ta thành lập các đơn vị HCKTĐB Vân Đồn, Bắc Vân Phong và Phú Quốc. Đây là những đơn vị có vị trí chiến lược và có tiềm năng phát triển một số ngành, nghề có thể cạnh tranh quốc tế.

Từ năm 1942, nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ đã xây dựng và phát triển khá thành công các mô hình khu thương mại tự do, ĐKKT, đặc khu hành chính, thành phố tự do...(gọi tắt là ĐKKT). Các ĐKKT này đã và đang trở thành đầu tàu phát triển, có tính lan tỏa và tiếp tục được hoàn thiện, thành lập mới ở trình độ cao hơn.

Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng trình bày Tờ trình Dự án Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt trước Quốc hội Ảnh: Khánh Phong

Cũng theo tờ trình, Dự thảo Luật có kết cấu gồm 6 Chương với 104 Điều và 5 Phụ lục gồm:

Về quy hoạch, mỗi đơn vị HCKTĐB chỉ xây dựng một quy hoạch tổng thể trên cơ sở tích hợp các ngành do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; Xây dựng môi trường đầu tư kinh doanh đặc biệt thuận lợi;

Thu hẹp ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện từ 243 ngành, nghề xuống còn 108 ngành, nghề được áp dụng riêng tại đơn vị HCKTĐB; bãi bỏ những hạn chế về điều kiện đầu tư đối với nhà đầu tư nước ngoài đầu tư kinh doanh trong ngành, nghề ưu tiên phát triển của đơn vị HCKTĐB; Mở rộng và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho nhà đầu tư trong nước và nước ngoài trong tiếp cận đất đai, thế chấp tài sản trên đất và sở hữu nhà ở;

Chính sách huy động nguồn lực và hỗ trợ từ ngân sách nhà nước để đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng kỹ thuật và xã hội; Chính sách ưu đãi đầu tư về thuế, đất đai vượt trội quy định hiện hành và cạnh tranh được với các ĐKKT trên thế giới để thu hút đầu tư vào các ngành, nghề ưu tiên phát triển;

Chính sách phát triển các ngành dịch vụ, du lịch; Chính sách phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao: quy định hỗ trợ đào tạo nghề cho người lao động; quy định chính sách tiền lương tự chủ, thuê khoán chuyên gia để thu hút nguồn nhân lực có chất lượng; Các chính sách vượt trội khác phù hợp với yêu cầu phát triển của đơn vị HCKTĐB.

Về tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương, Chính phủ trình Quốc hội 02 phương án tổ chức và hoạt động của chính quyền phương ở đơn vị HCKTĐB. Phương án 1: Chính quyền địa phương đơn vị HCKTĐB là thiết chế Trưởng Đơn vị HCKTĐB cùng các cơ quan chuyên môn trực thuộc và Trưởng Khu hành chính. Phương án 2: Tổ chức một cấp chính quyền địa phương ở đơn vị HCKTĐB.

Về ngành, nghề ưu tiên phát triển, Vân Đồn: phát triển các ngành công nghệ cao, công nghiệp hỗ trợ công nghệ cao; du lịch sinh thái, du lịch văn hóa, công nghiệp văn hóa; dịch vụ hàng không và hậu cần hàng không; dịch vụ thương mại và mua sắm.

Bắc Vân Phong: phát triển các ngành công nghệ thông tin, điện tử, cơ khí chính xác; cảng biển hàng hóa và hành khách quốc tế; dịch vụ hậu cần cảng biển; du lịch nghỉ dưỡng, thương mại, tài chính.

Phú Quốc: phát triển du lịch nghỉ dưỡng, du lịch sinh thái; hội nghị, triển lãm quốc tế, dịch vụ thương mại và mua sắm; dịch vụ quản lý tài sản; dịch vụ y tế, giáo dục chất lượng cao; công nghệ sinh học.

Báo cáo thẩm tra dự án Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Khắc Định trình bày tán thành với sự cần thiết ban hành Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt với những lý do như được nêu trong Tờ trình của Chính phủ và nhận thấy việc xây dựng Luật này là nhằm thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng về "xây dựng một số đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt với thể chế vượt trội để tạo cực tăng trưởng và thử nghiệm đổi mới, hoàn thiện tổ chức bộ máy thuộc hệ thống chính trị", đồng thờ, cụ thể hóa quy định của Hiến pháp và đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Tuy nhiên, UBPL đề nghị Chính phủ làm rõ hơn một số nội dung. Đề nghị đánh giá một cách tổng thể, kỹ lưỡng hơn về các chính sách áp dụng tại các mô hình KKT trong những năm qua, từ đó làm rõ hơn cơ sở thực tiễn của việc quy định các cơ chế, chính sách mới, đặc thù, vượt trội cho các đơn vị HCKTĐB; đồng thời, đánh giá khả năng cạnh tranh, thu hút đầu tư của các đơn vị HCKTĐB so với các đặc khu kinh tế trong khu vực và trên thế giới.

Trong điều kiện ngân sách hiện nay, nhiều ý kiến đề nghị Chính phủ cần đánh giá cụ thể hơn về khả năng hỗ trợ của Trung ương đối với các đơn vị HCKTĐB để bảo đảm sự thành công của mô hình này.

Bên cạnh đó, cần đánh giá về khả năng tham gia của các nhà đầu tư chiến lược cũng như khả năng tự huy động tài chính của đơn vị HCKTĐB trong các giai đoạn tiếp theo để có lộ trình giảm dần mức hỗ trợ của ngân sách trung ương cho các đơn vị này.

Đề nghị làm rõ vấn đề bảo đảm quốc phòng, an ninh quốc gia và tác động của tình hình an ninh chính trị trong khu vực đến sự phát triển ổn định của các đơn vị này. Cần đánh giá về tác động đối với việc bảo tồn các giá trị tài nguyên thiên nhiên và đa dạng sinh học, đặc biệt là tài nguyên biển đảo và rừng phòng hộ ở các khu vực này.

Đề nghị Cơ quan soạn thảo báo cáo rõ hơn về những tác động xã hội đối với cư dân địa phương, làm rõ lợi ích của những cơ chế, chính sách dự kiến áp dụng đối với việc từng bước nâng cao chất lượng cuộc sống cho Nhân dân ở các khu vực này, giải pháp để khắc phục, giảm thiểu các tác động bất lợi (nếu có).

Khánh Phong